maandag 8 juni 2020

Favoriete natuurgebieden: De Pals Bladel

In de reeks "Favoriete natuurgebieden" doe ik een aantal gebieden aan die mijn voorkeur genieten. Niet een natuurgebied het zelfde. Vandaag de tiende uit een reeks favoriete natuurplekken. Deze keer is natuurgebied De Pals ten zuiden van Bladel en Hapert.

De Pals is een bosgebied dat samen met Kroonvense Heide een oppervlakte heeft van 508 ha. Het maakt tegenwoordig deel uit van Boswachterij De Kempen en is eigendom van Staatsbosbeheer. Er is ook een weg die De Pals heet, en daaraan staat een landhuis van dezelfde naam. Aan het einde van de straat, net voor het afgesloten viaduct over de A67, is een parkeerplaats ingericht. Locatie: De Pals, 5527 PA, Hapert.

De wandelpaden lopen langs bosranden, door bossen en door heidegebied.

Een deel van Pals is aangewezen als bosreservaat. Het bevat bestanden van grove den die uit 1882 stammen. Om een natuurlijk milieu te verkrijgen zijn exotische bomen, met name de Amerikaanse eik, in 2004 verwijderd. In dit gebied vindt men dubbelloof en dalkruid. De rosse vleermuis en de zwarte specht komen er voor.

De Pals bos- en heidewandeling staat op papier voor 7,2 km. De Route start aan het einde van de Pals (straat), net voor het viaduct van de A67. De wandelroute ligt volledig op Haperts grondgebied.

Het viaduct over de A67 over de A67 is de toegangspoort naar de Pals. De Rijksweg is een van de drukste wegen in Nederland.

De A67 is een autosnelweg die de verbinding vormt door het zuiden van het land, vanaf de grens met België bij Bladel - Hapert via Eindhoven en Venlo tot aan de grens met Duitsland. De A67 is een belangrijke achterlandverbinding voor Zuid-Nederland en de Antwerpse havens. De A67 is 78 kilometer lang. De A67 is erg gevoelig voor zware ongevallen met vrachtwagens. Tussen 18.000 en 22.000 vrachtwagens rijden dagelijks over deze snelweg. Het deel tussen verkeersplein Leenderheide en de Poot van Metz waar de A67 met de A2 samen vallen, telt het aantal vrachtwagens per etmaal zelfs 30.000.

Na een paar kilometer voor de bossen, komen we uit bij de Cartierheide.

De heide is het leefgebied van de Roodborsttapuit, Nachtzwaluw, Houtsnip, Wespendief, Bruine- en Blauwe Kiekendief, Kleine-, Middelste en Grote bonte specht, Groene- en Zwarte Specht, Torenvalk, Boomvalk, Gekraagde Roodstaart en meer. Net als op de Cartierheide is de Pals ook het leefgebied van de Gladde slang. Viervoeters als de Ree, konijn en Haas is de populatie wilde zwijnen de laatste jaren flik toegenomen. Verder zijn de Libelle, juffers, vlinders en andere insecten niet weg te denken.

De Gladde slang. Veel van gehoord en over gelezen, maar het was mijn eerste kennismaking met het kleine reptiel.

De gladde slang (Coronella austriaca) heeft door zijn ongekielde schubben een glad uiterlijk. Hij wordt nogal eens verward met de adder. Het verschil zit hem in de ronde pupil, de duidelijk slankere bouw, een hooguit wat vage zigzagtekening en een langere staart. Gladde slangen komen vooral voor op heideterreinen, hoogvenen en stuwwallen. In hun verspreiding zijn ze duidelijk beperkt tot zandgronden. Ze leven vooral van jonge nestmuizen en soms van hagedissen. Ze zijn niet giftig en niet agressief. Gladde slangen zijn levendbarend: ze broeden de eieren uit in het moederlichaam.

Hoge, kaarsrechte sparrenbomen en de Dennenvoetzwam.

De fijnspar (Picea abies, synoniem: Picea excelsa) komt voor in Noord- en Oost-Europa evenals in grote delen van Azië. De fijnspar kan 40 m hoog worden en wordt doorgaans 100 tot 150 jaar oud. Er zijn bomen bekend die 220 jaar oud zijn. De schors van de Fijnspar heeft een roodachtige kleur. De naalden zijn 1,2-2,4 cm lang. De lichtbruine kegels zijn 10-19 cm lang en gesloten 2,5 cm dik. Het timmerhout van de fijnspar wordt vuren genoemd.

De dennenvoetzwam (Phaeolus schweinitzii) is een schimmel uit de familie Polyporaceæ die groeit op of nabij levende naaldbomen of stobben. Deze parasitaire schimmel is een veroorzaker van stamvoetrot. In nazomer of herfst brengt de zwam een vruchtlichaam voort, dat eenjarig is. Deze tot 30 cm brede paddenstoel bestaat uit een waaier- tot trechtervormige hoed, meestal op een excentrisch geplaatste steel. De witte sporen zitten in buisjes onder in de hoed. Deze hoed is aanvankelijk fluwelig geel. Binnen enkele weken, als de paddenstoel volgroeid is, wordt de hoed kleverig van een uitgescheiden harsachtige substantie en wordt de kleur donkerder, tot zwart, aanvankelijk nog met zwavelkleurige rand. Uiteindelijk wordt het vruchtlichaam hard en geheel zwart.

De meeste wandelpaden liggen er mooi en egaal bij.

De Pals is het belangrijkste deel van Boswachterij De Kempen, een gebied van 1087 hectare dat in bezit is van Staatsbosbeheer. Boswachterij De Kempen ligt in de Noord-Brabantse gemeenten Eersel, Bladel en Reusel-De Mierden. Het maakt deel uit van een veel groter complex van ontginningsbossen (8000 hectare) dat zich uitstrekt over de Nederlandse provincie Noord-Brabant en de Belgische provincie Antwerpen. Dit gebied wordt aangeduid als Grenspark De Kempen.

Boswachterij De Kempen heette eerder Boswachterij Hapert. Het bestaat voor een belangrijk deel uit naaldhout met lanen die omzoomd zijn met Amerikaanse eik, waarin onder meer de zwarte specht huist. Ook is er nog een heidegebied van 75 hectare overgebleven, dat bekendstaat onder de naam Hapertse Heide. Het is een overblijfsel van de uitgestrekte heidevelden in het grensgebied van Nederland en België die begin 20e eeuw grotendeels bebost werden. De Hapertse Heide sluit aan bij de Cartierheide, die in het bezit was van Natuurmonumenten maar nu door Staatsbosbeheer wordt beheerd. Ook het landgoed Pals behoort tot dit gebied.

In Bladel, bij de vroegere zandvang, is een sluis gebouwd om het water hoog te houden.

Hoewel het een betrekkelijk hooggelegen dekzandgebied betreft, met hoogten oplopend tot 36 meter boven de zeespiegel, zijn er enkele vochtige delen. Dit komt doordat het gebied doorstroomd wordt door de bovenloop van de Groote Beerze, die hier Aa of Goorloop heet. Hier liggen enkele moerasachtige gebieden, zoals het gebied De Goorloop met gagelstruweel en moerasbos, en enkele voormalige landbouwenclaves waar natuurontwikkeling plaatsvindt en waar onder meer moeraswolfsklauw, pilvaren, gevlekte orchis en diverse zeggesoorten zijn te vinden. In de bossen kan grondster worden aangetroffen.

De Goorloop is de naam voor de bovenloop van de Grote Beerze. Deze ontspringt in het natuurgebied Riebos te Lommel op een hoogte van ongeveer 45 m en stroomt van daar uit naar het noorden. De stroom bereikt dan Nederland in de gemeente Bergeijk, om via een ontginningsgebied naar de Boswachterij De Kempen te stromen. Hier raakt de stroom opnieuw de grens, bij 't Jachthuis, doch blijft nu in Nederland. Verderop vormt ze een moerasgebied binnen de boswachterij, wat een natuurreservaat is binnen het bos.

Blauwe luchten met stapelwolken, en een spar die de zware voorjaarsstorm niet heeft overleeft.

Hoewel het een betrekkelijk hooggelegen dekzandgebied betreft, met hoogten oplopend tot 36 meter boven de zeespiegel, zijn er ook enkele vochtige delen. Dit komt doordat het gebied doorstroomd wordt door de bovenloop van de Grote Beerze, die hier Aa of Goorloop heet. Hier liggen enkele moerasachtige gebieden, zoals het gebied De Goorloop met gagelstruweel en moerasbos, en enkele voormalige landbouwenclaves waar nu natuurontwikkeling plaatsvindt en waar onder meer moeraswolfsklauw, pilvaren, gevlekte orchis en diverse zeggesoorten zijn te vinden. In de bossen kan grondster worden aangetroffen.

Zeldzame Opkrullende Strookzwam en de Zeldzame Citroenstrookzwam.

De Opkrullende strookzwam (Antrodia ramentacea) groeit vooral aan de onderzijde van afgevallen dennentakken, vaak op de schors. In het buitenland is de soort behalve van dennenbomen ook bekend van andere naaldbomen en wilg. De soort staat te boek als zeer zeldzaam. Ik vond in de bossen van De Pan in Hapert, de bossen van de Witrijt-Bergeijk en de Pals in Bladel in 2018 en 2019 drie erkende vindplaatsen. Sinds 1885 waren het de 19e, 20e en 21e vindplaatsen in Nederland. Voor deze vondsten was er voor Noord Brabant was nog maar 1 vindplaats bekend.

Het Glanzend druivenpitje.