Een Gelukkig en Gezond 2024
zaterdag 30 december 2023
Een Gelukkig en Gezond 2024
Morgen is het alweer oudejaarsdag. Het moment om de jaarwisseling te vieren komt er weer aan. Het is voor velen ook het moment om goede voornemens uit te spreken. Stoppen met roken is een van de bekendste. Andere willen minder alcohol gaan gebruiken of beter op hun gewicht gaan letten. Hoe dan ook, ik wens iedereen veel kracht en doorzettingsvermogen toe, maar vooral veel gezondheid.
Een Gelukkig en Gezond 2024
Een Gelukkig en Gezond 2024
woensdag 27 december 2023
Slideshow: Hoogwater in de Groote Beerze
Nederland maakt natte tijden door. In de grote rivieren bereikten de waterstanden de hoogste in 13 jaar. Als de grote rivieren het water niet af kunnen voeren, ontstaat er een stremming in de doorstroom van water uit de kleinere rivieren en de beken. Geen wonder dat bij de aanhoudende regen het water in de sloten en beken buiten de oevers treedt. Zo ook in Netersel waar de Groote Beerze hermeandert is en langs de oevers het water de ruimte heeft gekregen om de graslanden en de broekbossen te bevloeien.
Slideshow: Hoogwater in de Groote Beerze
Het water op het wandelpad naar de voetgangersbrug staat zo hoog, dat de brug niet droog te bereiken is. Het water liep bijna over de rand van mijn laarzen, en daar was het nog niet op z'n diepst. De slideshow toont de omgeving van de Groote Beerze, tussen Netersel en Casteren. De Groote Beerze is de belangrijkste en grootste beek in de "Acht Zaligheden", een achttal dorpen binnen de Brabantse Kempengemeenten Reusel-De Mierden, Bergeijk, Bladel en Eersel.
De Groote Beerze is een beek in de Nederlandse provincie Noord-Brabant die ligt in het stroomgebied van waterschap De Dommel. Vanaf Hapert en Bladel tot de samenvoeging met de Kleine Beerze hoort de Groote Beerze tot het Natura 2000 gebied Kempenland-West, vooral wegens het voorkomen van de Drijvende waterweegbree. De Groote Beerze ontspringt in de gemeente Lommel, in het gebied Blekerheide. Vandaar stroomt ze als Aa of Goorloop in noordelijke richting, waar ze de Nederlandse grens overschrijdt in de gemeente Bergeijk, niet ver van de Stevensbergen. Ze loopt door Boswachterij De Kempen, raakt nog eenmaal de Belgische grens bij Grenspaal 197 en stroomt dan langs Bladel. Bij Hapert voegt het Dalemstroompje zich bij de beek die voortaan Groote Beerze gaat heten.
Ten zuiden van Casteren komt het Wagenbroeks Loopje in de beek uit, die vervolgens omgeven wordt door het natuurgebied Dal van de Groote Beerze, en hierna stroomt de beek langs de Neterselse Heide en de Landschotse Heide in de gemeente Oirschot via de Aardbossen.
Slideshow: Hoogwater in de Groote Beerze
Het water op het wandelpad naar de voetgangersbrug staat zo hoog, dat de brug niet droog te bereiken is. Het water liep bijna over de rand van mijn laarzen, en daar was het nog niet op z'n diepst. De slideshow toont de omgeving van de Groote Beerze, tussen Netersel en Casteren. De Groote Beerze is de belangrijkste en grootste beek in de "Acht Zaligheden", een achttal dorpen binnen de Brabantse Kempengemeenten Reusel-De Mierden, Bergeijk, Bladel en Eersel.
De Groote Beerze is een beek in de Nederlandse provincie Noord-Brabant die ligt in het stroomgebied van waterschap De Dommel. Vanaf Hapert en Bladel tot de samenvoeging met de Kleine Beerze hoort de Groote Beerze tot het Natura 2000 gebied Kempenland-West, vooral wegens het voorkomen van de Drijvende waterweegbree. De Groote Beerze ontspringt in de gemeente Lommel, in het gebied Blekerheide. Vandaar stroomt ze als Aa of Goorloop in noordelijke richting, waar ze de Nederlandse grens overschrijdt in de gemeente Bergeijk, niet ver van de Stevensbergen. Ze loopt door Boswachterij De Kempen, raakt nog eenmaal de Belgische grens bij Grenspaal 197 en stroomt dan langs Bladel. Bij Hapert voegt het Dalemstroompje zich bij de beek die voortaan Groote Beerze gaat heten.
Ten zuiden van Casteren komt het Wagenbroeks Loopje in de beek uit, die vervolgens omgeven wordt door het natuurgebied Dal van de Groote Beerze, en hierna stroomt de beek langs de Neterselse Heide en de Landschotse Heide in de gemeente Oirschot via de Aardbossen.
De Neterselse Heide is nog nooit zo nat geweest
Door de aanhoudende regen van de laatste weken is de grond zo verzadigd dat alles wat er aan regen nog bij valt niet meer de grond in trekt. De plassen die daardoor onstaan stromen ook niet meteen weg omdat het nu overal zo nat is.
De Neterselse Heide is nog nooit zo nat geweest
Vernatting in het natuur- en landschapsbeheer is het doelbewust verhogen van de grondwaterstand in een gebied. Vaak hebben projecten waarbij vernatting wenselijk is, eerst de schade van verdroging ondervonden. Een witte Kerst zat er in 2023 weer niet in. 2023 was het regenachtigste jaar in Nederland sinds het begin van de metingen. Bij dertien weerstations is in 2023 gemiddeld al 1110 millimeter neerslag gevallen, zo meldt Weeronline. Ter vergelijking: het gemiddelde van de afgelopen decennia is 853 millimeter per jaar.
Niet alleen in de beekdalen, maar ook in de hoger gelegen gebieden staat het grondwater dicht onder het maaiveld en soms erop. De bodem is door de maandenlange regen verzadigd als een volgezogen spons. De grondwaterstand is overal veel hoger dan normaal. Waar we de laatste jaren juist heel droge jaren hadden, gaat 2023 het natste jaar in decennia worden. Regen die nu nog valt, zakt niet meer in de bodem, maar stroomt naar sloten en beken. Het is nu extra belangrijk dat het water daar goed kan wegstromen om uiteindelijk in de Maas terecht te komen.
Bij het KNMI meetstation Eindhoven viel in 40 jaar niet eerder zoveel regen in oktober, november en december als nu. De afgelopen jaren hadden we juist te maken met extreem lange droge periodes die soms kort onderbroken werden door ‘regenbommen’. Dan valt in korte tijd zeer veel regen, wat vaak zorgt voor grote wateroverlast. Nu valt er ook extreem veel neerslag, maar verspreid over een lange periode. Daardoor kan het regenwater veel beter vasthouden worden in het gebied. Zo zijn er op diverse plaatsen gronden afgegraven om het water te bergen, en zo de grondwatervoorraad weer aan te vullen voor droge periodes. En die droge periodes zullen er zeker weer gaan komen.
De Neterselse Heide is nog nooit zo nat geweest
Vernatting in het natuur- en landschapsbeheer is het doelbewust verhogen van de grondwaterstand in een gebied. Vaak hebben projecten waarbij vernatting wenselijk is, eerst de schade van verdroging ondervonden. Een witte Kerst zat er in 2023 weer niet in. 2023 was het regenachtigste jaar in Nederland sinds het begin van de metingen. Bij dertien weerstations is in 2023 gemiddeld al 1110 millimeter neerslag gevallen, zo meldt Weeronline. Ter vergelijking: het gemiddelde van de afgelopen decennia is 853 millimeter per jaar.
Niet alleen in de beekdalen, maar ook in de hoger gelegen gebieden staat het grondwater dicht onder het maaiveld en soms erop. De bodem is door de maandenlange regen verzadigd als een volgezogen spons. De grondwaterstand is overal veel hoger dan normaal. Waar we de laatste jaren juist heel droge jaren hadden, gaat 2023 het natste jaar in decennia worden. Regen die nu nog valt, zakt niet meer in de bodem, maar stroomt naar sloten en beken. Het is nu extra belangrijk dat het water daar goed kan wegstromen om uiteindelijk in de Maas terecht te komen.
Bij het KNMI meetstation Eindhoven viel in 40 jaar niet eerder zoveel regen in oktober, november en december als nu. De afgelopen jaren hadden we juist te maken met extreem lange droge periodes die soms kort onderbroken werden door ‘regenbommen’. Dan valt in korte tijd zeer veel regen, wat vaak zorgt voor grote wateroverlast. Nu valt er ook extreem veel neerslag, maar verspreid over een lange periode. Daardoor kan het regenwater veel beter vasthouden worden in het gebied. Zo zijn er op diverse plaatsen gronden afgegraven om het water te bergen, en zo de grondwatervoorraad weer aan te vullen voor droge periodes. En die droge periodes zullen er zeker weer gaan komen.
dinsdag 19 december 2023
Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar
Het is weer tijd voor een terugblik, nu het jaar 2023 ten einde loopt. Mijn mooiste filmproject van 2023 was het filmen van de natuurontwikkeling van een waterbergingsplas aan het Schotelven in Netersel, mijn geboorteplaats waar ik ook tot mijn 27e heb gewoond. Van de eerste video opnames van Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven tot aan de voltooiing duurde 2 maanden. Mijn mooiste filmprojecten van 2023 in deze video compilatie.
Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar - Merry Christmas and a happy New Year
Ook dank voor jullie lieve reacties. Verder dank aan de organisaties, landeigenaren, natuurorganisaties en uitvoeringsinstanties. Mijn speciale dank gaat uit naar; Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Landgoed De Utrecht (ASR Utrecht), Landgoed Wellenseind en particuliere tuineigenaren.
Merry Christmas and a happy New Year
It's time for a look back again, as the year 2023 comes to an end. My most beautiful film project of 2023 was filming the natural development of a water storage lake at the Schotelven in Netersel, my birthplace where I also lived until I was 27. It took 2 months from the first video recordings of the New bird habitat at the Schotelven water storage facility to its completion. You will see images from that project in this video compilation.
Thank you also for your kind comments. Furthermore, thanks to the organizations, landowners, nature organizations and implementing agencies. My special thanks go to; Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Landgoed De Utrecht (ASR Utrecht), Landgoed Wellenseind and private garden owners.
Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar - Merry Christmas and a happy New Year
Ook dank voor jullie lieve reacties. Verder dank aan de organisaties, landeigenaren, natuurorganisaties en uitvoeringsinstanties. Mijn speciale dank gaat uit naar; Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Landgoed De Utrecht (ASR Utrecht), Landgoed Wellenseind en particuliere tuineigenaren.
.................. Tot 2024 ..................
Merry Christmas and a happy New Year
It's time for a look back again, as the year 2023 comes to an end. My most beautiful film project of 2023 was filming the natural development of a water storage lake at the Schotelven in Netersel, my birthplace where I also lived until I was 27. It took 2 months from the first video recordings of the New bird habitat at the Schotelven water storage facility to its completion. You will see images from that project in this video compilation.
Thank you also for your kind comments. Furthermore, thanks to the organizations, landowners, nature organizations and implementing agencies. My special thanks go to; Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Landgoed De Utrecht (ASR Utrecht), Landgoed Wellenseind and private garden owners.
.................. I'll see you next year ..................
zaterdag 16 december 2023
Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024
Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024. Een terugblik of samenvatten van het jaar 2023 is wat we vaak doen als het jaar ten einde loopt. Over 15 dagen is het al weer oudejaarsavond. Mijn mooiste filmproject van 2023 was het filmen van de natuurontwikkeling van een waterbergingsplas aan het Schotelven in Netersel, mijn geboorteplaats waar ik ook tot mijn 27e heb gewoond. Van de eerste video opnames van Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven tot aan de voltooiing duurde 2 maanden.
Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024
Ruim een jaar geleden onderging ik een heupoperatie, waarbij de heupkom werd vervangen. De revalidatie duurde langer dan verwacht. Dat komt mede door een versleten onderrug. Maar inmiddels gaat het weer goed en heb ik nog nauwelijks klachten. Als ik kan zit ik elke dag op de fiets en verken zo de natuur, op zoek naar bijzondere plekken om te fotograferen, maar in het bijzonder ook om te filmen. De verkenningen gaan over zand en fietspaden, vaak niet interessant genoeg om te fotograferen of te filmen. De foto's die dan maakt zijn voornamelijk voor Twitter of waarneming.nl. Een enkele keer kom ik wat tegen waarvoor ik een oudere videocamera uit mijn fietstas haal en wat beelden maak, waar ik misschien later de kans niet meer voor krijg. Veelal heb ik mijn Panasonic 4K videocamera in de fietstas en een kleine en lichtgewicht statief op de bagagedrager bij me.
Helaas gaat het met de natuur steeds slechter. De insecten nemen in aantal en soorten verder af, wat je ook terugziet in de vogelpopulatie. Zo bouwde ik in oktober 2016 bij onze schuur in Netersel een fotohut, waar ik in 3 jaar tijd 34 verschillende vogels spotten en fotografeerde, waaronder de; Appelvink, Boomklever, Goudhaantje, Groene specht, Groenling, Grote bonte specht, Heggenmus, Houtduif, Huismus, Keep, Koolmees, Koperwiek, Kramsvogel, Kruisbek, Kuifmees, Merel, Pestvogel, Pimpelmees, Staartmees, Ringmus, Roodborst, Vink, Vlaamse gaai, Vuurgoudhaantje, Winterkoning, Witte kwikstaart, Zanglijster, Zwarte mees en Zwartkop.
Het aantal vogels dat nu nog bij de fotohut te spotten val is er afgenomen. Vooral het soorten aantal is drastisch minder geworden. Nu zie je daar nog de Kool- en Pimpelmees, Heggenmus, Houtduif, Huismus, Merel, Roodborst, Vink, Vlaamse gaai, Winterkoning, Zanglijster en de Zwartkop. Een enkele keer een boomklever en de Groene specht. De Keep, Koperwiek, Kramsvogel, Kruisbek, Kuifmees, Pestvogel, Staartmees, Ringmus, Vuurgoudhaantje, Witte kwikstaart en Zwarte mees heb ik al een paar jaren niet meer gespot bij de fotohut. Ook in de vennen, bossen en op de heide zijn de aantallen afgenomen. Dat is ook waar Sovon en Vogelbescherming Nederland over schrijven. Enerzijds speelt de verdroging daar een rol in, maar ook het veelvuldig gebruik van pesticiden in de land- en tuinbouw. De waterschappen werken hard om de verdroging aan te pakken. Zo zijn er al veel beekherstelwerkzaamheden uitgevoerd, waarbij de beekjes verondiept werden en de beekloop weer de oorspronkelijke meandering terug kregen.
Gronden - voornamelijk grasland - die aan natuurgebieden grenzen zijn aangekocht waar de vruchtbaren toplaag af werd geschraapt. De oude onderlaag bevat nog veel zaden van planten die daar voor de ruilverkaveling van einde jaren 60 en begin jaren 70 groeiden. Doordat de grond nu veel armer is aan meststoffen krijgen planten die goed op arme grond gedijen weer een kans. Een kruidenrijke plantenweide met veel kruidenplanten geven weer nectar en stuifmeel voor insecten. Dat is goed voor de bestuiving en de voedsel beschikbaarheid voor broedvogels die hun jonge kuikentjes daar mee kunnen voeden. Het kan niemand ontgaan zijn dat het de laatste anderhalve tot twee maanden erg nat is geworden. Het heeft dan ook veel geregend. Het regenwater worde zo lang mogelijk vast gehouden om de grondwater voorraad aan te vullen. In de zomermaanden - als het bijna niet regent - is er dan weer vocht in de bodem voor de kiemende planten en de landbouw. Ook de drankindustrie gebruikt veel grondwater voor frisdrank en bier. Maar ook koelwater voor industriële doeleinde wordt opgepompt.
De eerste tekenen van natuurherstel zijn al merkbaar. Maar laten we de aandacht niet verslappen met het oog op het terugdringen van de droogte. Als we ook nog het gebruik van pesticide gebruik terug kunnen dringen, gaan we echt de goede richting in.
Fijne feestdagen en blijf gezond. Geniet van de natuur, bijf op de opengestelde paden en houdt de honden aan de lijn.
Fijne Feestdagen en een Gelukkig en gezond 2024
Ruim een jaar geleden onderging ik een heupoperatie, waarbij de heupkom werd vervangen. De revalidatie duurde langer dan verwacht. Dat komt mede door een versleten onderrug. Maar inmiddels gaat het weer goed en heb ik nog nauwelijks klachten. Als ik kan zit ik elke dag op de fiets en verken zo de natuur, op zoek naar bijzondere plekken om te fotograferen, maar in het bijzonder ook om te filmen. De verkenningen gaan over zand en fietspaden, vaak niet interessant genoeg om te fotograferen of te filmen. De foto's die dan maakt zijn voornamelijk voor Twitter of waarneming.nl. Een enkele keer kom ik wat tegen waarvoor ik een oudere videocamera uit mijn fietstas haal en wat beelden maak, waar ik misschien later de kans niet meer voor krijg. Veelal heb ik mijn Panasonic 4K videocamera in de fietstas en een kleine en lichtgewicht statief op de bagagedrager bij me.
Helaas gaat het met de natuur steeds slechter. De insecten nemen in aantal en soorten verder af, wat je ook terugziet in de vogelpopulatie. Zo bouwde ik in oktober 2016 bij onze schuur in Netersel een fotohut, waar ik in 3 jaar tijd 34 verschillende vogels spotten en fotografeerde, waaronder de; Appelvink, Boomklever, Goudhaantje, Groene specht, Groenling, Grote bonte specht, Heggenmus, Houtduif, Huismus, Keep, Koolmees, Koperwiek, Kramsvogel, Kruisbek, Kuifmees, Merel, Pestvogel, Pimpelmees, Staartmees, Ringmus, Roodborst, Vink, Vlaamse gaai, Vuurgoudhaantje, Winterkoning, Witte kwikstaart, Zanglijster, Zwarte mees en Zwartkop.
Het aantal vogels dat nu nog bij de fotohut te spotten val is er afgenomen. Vooral het soorten aantal is drastisch minder geworden. Nu zie je daar nog de Kool- en Pimpelmees, Heggenmus, Houtduif, Huismus, Merel, Roodborst, Vink, Vlaamse gaai, Winterkoning, Zanglijster en de Zwartkop. Een enkele keer een boomklever en de Groene specht. De Keep, Koperwiek, Kramsvogel, Kruisbek, Kuifmees, Pestvogel, Staartmees, Ringmus, Vuurgoudhaantje, Witte kwikstaart en Zwarte mees heb ik al een paar jaren niet meer gespot bij de fotohut. Ook in de vennen, bossen en op de heide zijn de aantallen afgenomen. Dat is ook waar Sovon en Vogelbescherming Nederland over schrijven. Enerzijds speelt de verdroging daar een rol in, maar ook het veelvuldig gebruik van pesticiden in de land- en tuinbouw. De waterschappen werken hard om de verdroging aan te pakken. Zo zijn er al veel beekherstelwerkzaamheden uitgevoerd, waarbij de beekjes verondiept werden en de beekloop weer de oorspronkelijke meandering terug kregen.
Gronden - voornamelijk grasland - die aan natuurgebieden grenzen zijn aangekocht waar de vruchtbaren toplaag af werd geschraapt. De oude onderlaag bevat nog veel zaden van planten die daar voor de ruilverkaveling van einde jaren 60 en begin jaren 70 groeiden. Doordat de grond nu veel armer is aan meststoffen krijgen planten die goed op arme grond gedijen weer een kans. Een kruidenrijke plantenweide met veel kruidenplanten geven weer nectar en stuifmeel voor insecten. Dat is goed voor de bestuiving en de voedsel beschikbaarheid voor broedvogels die hun jonge kuikentjes daar mee kunnen voeden. Het kan niemand ontgaan zijn dat het de laatste anderhalve tot twee maanden erg nat is geworden. Het heeft dan ook veel geregend. Het regenwater worde zo lang mogelijk vast gehouden om de grondwater voorraad aan te vullen. In de zomermaanden - als het bijna niet regent - is er dan weer vocht in de bodem voor de kiemende planten en de landbouw. Ook de drankindustrie gebruikt veel grondwater voor frisdrank en bier. Maar ook koelwater voor industriële doeleinde wordt opgepompt.
De eerste tekenen van natuurherstel zijn al merkbaar. Maar laten we de aandacht niet verslappen met het oog op het terugdringen van de droogte. Als we ook nog het gebruik van pesticide gebruik terug kunnen dringen, gaan we echt de goede richting in.
Fijne feestdagen en blijf gezond. Geniet van de natuur, bijf op de opengestelde paden en houdt de honden aan de lijn.
vrijdag 15 december 2023
Abonneer op mijn YouTube kanaal
Bezoek mijn YouTube kanaal en abonneer. Vergeet niet het belletje aan te zetten zodat u een melding krijgt als een nieuwe video is toegevoegd aan mijn kanaal, zodat u niets mist. Ruim 705 abonnees gingen u voor. Met 265 natuurvideo's sinds 26 dec 2014. youtube.com/JozefvanderHeijden.
Op mijn YouTube kanaal vind je voornamelijk natuurfilms, vooral vogel gerelateerde video's. Maar ook libellen en andere insecten en natuurontwikkelingen. Vergunninghouder voor diverse natuurreservaten in de Brabantse Kempen, Zuid Nederland. Het filmen van de "Herinrichting Beekdal Groote Beerze" was en project dat mij bizonder aansprak, omdat het in het gebied ligt waar ik mij jeugd doorbracht.
On my YouTube channel you will mainly find nature films, especially bird related videos. But also dragonflies and other insects and nature developments. Permit holder for various nature reserves in the Brabantse Kempen, South of the Netherlands. Filming the "Refurbishment of Beekdal Groote Beerze" was a project that particularly appealed to me, because it is located in the area where I spent my childhood.
Op mijn YouTube kanaal vind je voornamelijk natuurfilms, vooral vogel gerelateerde video's. Maar ook libellen en andere insecten en natuurontwikkelingen. Vergunninghouder voor diverse natuurreservaten in de Brabantse Kempen, Zuid Nederland. Het filmen van de "Herinrichting Beekdal Groote Beerze" was en project dat mij bizonder aansprak, omdat het in het gebied ligt waar ik mij jeugd doorbracht.
On my YouTube channel you will mainly find nature films, especially bird related videos. But also dragonflies and other insects and nature developments. Permit holder for various nature reserves in the Brabantse Kempen, South of the Netherlands. Filming the "Refurbishment of Beekdal Groote Beerze" was a project that particularly appealed to me, because it is located in the area where I spent my childhood.
Zeldzame Teervlekkentrilzwam op dode coniferen
Tijdens het wegzagen van dode coniferen die langs het voetpad en de weg stonden, merkte ik enkele zwarte trilzwammetjes op. Ze groeien op een dode boomstam die een paar jaar geleden tijdens een stom is opgewaait. Aanvankelijk dacht ik aan de Zwarte trilzwam, maar die groeien voornamelijk op loofhout. De Teervlekkentrilzwam groeit wel op naaldhout, waar de conifeer (Chamaecyparis lawsoniana) onder valt. De Teervlekkentrilzwam is ook veel zeldzamer, dus een nog mooiere vondst. Na het opdrogen blijven er een zwarte teervlekken achter op het hout, vandaar Teervlekkentrilzwam.
De Teervlekkentrilzwam is veel zeldzamer als de Zwarte trilzwam. De Teervlekkentrilzwam is wat platter en minder hersenachtig geplooid als de Zwarte trilzwam. Microscopisch zijn ze niet te onderscheiden, maar dat is ook niet nodig voor een validatie, volgens: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen. Voor een veldwaarneming met foto kan voldoende zijn voor validatie.
Op naaldhout kunnen twee verschillende soorten zwart gekleurde trilzwammen voorkomen. De verschillen zijn klein, waardoor er grote kans is op verwarring. De Teervlekkentrilzwam (Exidia pithya) groeit in groepen die vaak samenvloeien tot een geheel van zo’n 20 cm lang. Het vruchtlichaam is dun, tot hoogstens 5 mm dik, en heeft een glanzend oppervlak met straalsgewijs verlopende groeven (vooral bij jonge exemplaren). Op de bovenzijde zijn geen tot heel weinig klierwratten aanwezig. De Teervlekkentrilzwam komt uitsluitend voor op naaldhout (spar, den, larix). De teervlekkentrilzwam is zijn bestaan echter begonnen als een variëteit van de zwarte trilzwam. Bij opdrogen blijft een zwarte teervlek achter op het hout. Ook het aantal wratjes/puntjes is in aantal bij de teervlekkentrilzwam minder als bij de Zwarte trilzwam.
De Zwarte trilzwam (Exidia plana) - die zo nu en dan ook op naaldhout groeit - heeft een dikker vruchtlichaam, tot 20 mm, een onregelmatig hersenachtig oppervlak met (meestal) veel en verspreid liggende klierwratten. Microscopisch lijken er geen verschillen te zijn. Het substraat alleen is dus niet doorslaggevend om Exidia pithya te benoemen. Dit in tegenstelling tot wat de literatuur suggereert. De Teervlekkentrilzwam wordt soms gezien als een variëteit van de Zwarte trilzwam en heet dan (E. plana var. pithya).
De teervlekkentrilzwam is een soort die pas na 1990 in Nederland bekend is. Mogelijk heeft de schade aan sparrenopstanden door houtkap en de recentelijke stormen ermee te maken, dat de teervlekkentrilzwam in Nederland oprukt. Vaak blijven bij houtkap of storm de stammen enige tijd liggen. De eerste vondst in Olterterp (Friesland) betrof een stam die langs het wandelpad was neergelegd. Voor de tweede maal werd de teervlekkentrilzwam in het sparrenbos van Duurswouderheide (eveneens in Friesland) aangetroffen, op een stam van een spar die door de storm geveld was. Ook de derde vondst was op een gevelde spar die ergens midden in het bos lag. Ofwel, om deze soort te vinden lijkt dus een duik in het sparrenbos noodzakelijk, op zoek naar een plek waar gekapte bomen bij elkaar in het bos liggen. Binnen de Cypres coniferen is de Chamaecyparis de meest bekende soort. De (Chamaecyparis) is dus familie van de spar.
De Teervlekkentrilzwam is veel zeldzamer als de Zwarte trilzwam. De Teervlekkentrilzwam is wat platter en minder hersenachtig geplooid als de Zwarte trilzwam. Microscopisch zijn ze niet te onderscheiden, maar dat is ook niet nodig voor een validatie, volgens: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen. Voor een veldwaarneming met foto kan voldoende zijn voor validatie.
Op naaldhout kunnen twee verschillende soorten zwart gekleurde trilzwammen voorkomen. De verschillen zijn klein, waardoor er grote kans is op verwarring. De Teervlekkentrilzwam (Exidia pithya) groeit in groepen die vaak samenvloeien tot een geheel van zo’n 20 cm lang. Het vruchtlichaam is dun, tot hoogstens 5 mm dik, en heeft een glanzend oppervlak met straalsgewijs verlopende groeven (vooral bij jonge exemplaren). Op de bovenzijde zijn geen tot heel weinig klierwratten aanwezig. De Teervlekkentrilzwam komt uitsluitend voor op naaldhout (spar, den, larix). De teervlekkentrilzwam is zijn bestaan echter begonnen als een variëteit van de zwarte trilzwam. Bij opdrogen blijft een zwarte teervlek achter op het hout. Ook het aantal wratjes/puntjes is in aantal bij de teervlekkentrilzwam minder als bij de Zwarte trilzwam.
De Zwarte trilzwam (Exidia plana) - die zo nu en dan ook op naaldhout groeit - heeft een dikker vruchtlichaam, tot 20 mm, een onregelmatig hersenachtig oppervlak met (meestal) veel en verspreid liggende klierwratten. Microscopisch lijken er geen verschillen te zijn. Het substraat alleen is dus niet doorslaggevend om Exidia pithya te benoemen. Dit in tegenstelling tot wat de literatuur suggereert. De Teervlekkentrilzwam wordt soms gezien als een variëteit van de Zwarte trilzwam en heet dan (E. plana var. pithya).
De teervlekkentrilzwam is een soort die pas na 1990 in Nederland bekend is. Mogelijk heeft de schade aan sparrenopstanden door houtkap en de recentelijke stormen ermee te maken, dat de teervlekkentrilzwam in Nederland oprukt. Vaak blijven bij houtkap of storm de stammen enige tijd liggen. De eerste vondst in Olterterp (Friesland) betrof een stam die langs het wandelpad was neergelegd. Voor de tweede maal werd de teervlekkentrilzwam in het sparrenbos van Duurswouderheide (eveneens in Friesland) aangetroffen, op een stam van een spar die door de storm geveld was. Ook de derde vondst was op een gevelde spar die ergens midden in het bos lag. Ofwel, om deze soort te vinden lijkt dus een duik in het sparrenbos noodzakelijk, op zoek naar een plek waar gekapte bomen bij elkaar in het bos liggen. Binnen de Cypres coniferen is de Chamaecyparis de meest bekende soort. De (Chamaecyparis) is dus familie van de spar.
woensdag 13 december 2023
De Zwarte zwaan neemt een uitgebreid bad
Vanmorgen was de Zwarte zwaan op Landgoed De Utrecht op het grondgebied van Esbeek zijn (of haar) verenkleed aan het schoonmaken. Ik had deze exotische zwaan als eerder gezien deze winter. Ze verblijven hier veel, vooral in de winter. In mijn fietstas bevindt zich altijd een oude videocamera. De videokwaliteit is niet meer wat het was, maar de beelden zijn nog redelijk goed, vooral bij goede lichtomstandigheden. Helaas waren die omstandigheden vanmorgen niet bijzonder goed.
De Zwarte zwaan neemt een uitgebreid bad
Deze soort komt van nature voor in Australië, Tasmanië en Nieuw-Zeeland. Hij leeft in zoet- en brakwatergebieden. Een expeditie onder leiding van Willem de Vlamingh ontdekte in 1696 als eerste Europeaan deze zwarte zwanen aan de Zwanenrivier bij het hedendaagse Perth. Tot dan toe stonden zwarte zwanen in Europa bekend als voorbeeld van iets wat niet bestond, de ontdekking kreeg daarom spreekwoordelijke betekenis.
Man en vrouw zijn bijna identiek: geheel zwart met witte slagpenuiteinden, grijs-zwarte poten, rode snavel met voorop een witte dwarsstreep en felrode ogen. Het vrouwtje is vaak wel iets kleiner met een kortere, dunnere hals, lichtere rode ogen, lichtere rood gekleurde snavel en minder sterk opgekrulde rugveren. Hoewel deze zwaan niet werd vergezeld door een tweede Zwarte zwaan, denk ik dat dit een man is. Zwarte zwanen wordt 110 tot 140 centimeter lang en tot zes kilogram zwaar. De geslachten zijn qua uiterlijke kenmerken gelijk.
De zwarte zwanen vormen rond hun tweede levensjaar een koppel voor het leven. De kuikens worden door de ouders samen opgevoed. De zwarte zwaan is niet honkvast. Bij zwerftochten kan hij afstanden van honderden kilometers overbruggen en zorgt zo ook zelf voor zijn verspreiding. Kenmerkend is de klagende, trompetterende roep bij hun nachtelijke vluchten. Zijn voedsel bestaat uit grassen en waterplanten.
De Zwarte zwaan neemt een uitgebreid bad
Deze soort komt van nature voor in Australië, Tasmanië en Nieuw-Zeeland. Hij leeft in zoet- en brakwatergebieden. Een expeditie onder leiding van Willem de Vlamingh ontdekte in 1696 als eerste Europeaan deze zwarte zwanen aan de Zwanenrivier bij het hedendaagse Perth. Tot dan toe stonden zwarte zwanen in Europa bekend als voorbeeld van iets wat niet bestond, de ontdekking kreeg daarom spreekwoordelijke betekenis.
Man en vrouw zijn bijna identiek: geheel zwart met witte slagpenuiteinden, grijs-zwarte poten, rode snavel met voorop een witte dwarsstreep en felrode ogen. Het vrouwtje is vaak wel iets kleiner met een kortere, dunnere hals, lichtere rode ogen, lichtere rood gekleurde snavel en minder sterk opgekrulde rugveren. Hoewel deze zwaan niet werd vergezeld door een tweede Zwarte zwaan, denk ik dat dit een man is. Zwarte zwanen wordt 110 tot 140 centimeter lang en tot zes kilogram zwaar. De geslachten zijn qua uiterlijke kenmerken gelijk.
De zwarte zwanen vormen rond hun tweede levensjaar een koppel voor het leven. De kuikens worden door de ouders samen opgevoed. De zwarte zwaan is niet honkvast. Bij zwerftochten kan hij afstanden van honderden kilometers overbruggen en zorgt zo ook zelf voor zijn verspreiding. Kenmerkend is de klagende, trompetterende roep bij hun nachtelijke vluchten. Zijn voedsel bestaat uit grassen en waterplanten.
maandag 4 december 2023
Zwarte knoopzwammen op beukenhout
Vorige week ontdekte ik op een stapel met beukenstammen een aantal Zwarte knoopzwammen. Dat bleek de moeite waard te zijn. De jonge exemplaren kleurden veel beter, waardoor het verschil van de jonge en de oude stadia goed tot z'n recht komen. De buitenkant is duidelijk korrelig en donkerbruin gekleurd. Hierbij is de buitenkant ook ruw, maar deze is daarbij zwart gekleurd.
Jonge exemplaren zijn half bolvormig, het hymenium is roodbruin, maar wordt snel mat tot glanzend zwart, de buitenkant is korrelig donkerbruin.
De Zwarte Knoopzwam (Bulgaria inquinans) is een vrij algemene Knoopzwam die vooral op dode, nog niet ontschorste takken van voornamelijk eiken en beuken wordt gevonden. Zelden wordt hij gevonden op takken van andere loofbomen. De jonge exemplaren zijn half bolvormig en de oudere exemplaren zijn schijfvormig waarbij het centrum (hymenium) vlak is. Het hymenium kan bij jonge exemplaren nog roodbruin zijn, maar dit wordt als snel mat tot glanzend zwart. Het hymenium is altijd glad, in tegenstelling tot de gelijkende Eikentrilzwam (Exidia truncata) waarbij het hymenium klierwratjes bevat. De buitenkant is duidelijk korrelig en donkerbruin gekleurd. Ook dit kenmerk sluit de gelijkende Eikentrilzwam (Exidia truncata) weer uit. Hierbij is de buitenkant ook ruw, maar deze is daarbij zwart gekleurd.
Het hymenofoor is een verzamelnaam voor de weefsels die het hymenium dragen. Zoals bij een plaatjeszwam zijn alle lamellen het hymenofoor en het hymenium is de laag van cellen aan de top van de plaatjes. Soms wordt de term gebruikt om het gehele vruchtlichaam van een paddenstoel aan te geven. De hymenofoor bestaat uit een pseudoweefsel (plectenchym). Een ontwikkelde hymenofoor dient om het oppervlak van het hymenium te vergroten, wat de productie van een groter aantal sporen mogelijk maakt en dus de kans vergroot dat de schimmel zich voortplant. Een hymenofoor kan echter ook ontbreken als de basidia direct aan het oppervlak worden gevormd, zoals bij de familie Clavariaceae. Deze vorm wordt vaak een gladde hymenofoor genoemd.
De Zwarte knoopzwam heeft de wetenschappelijke naam Bulgarije inquinans. Soms aangeduid als de Black Bulgar, Bachelor's Buttons of Rubber Buttons, groeit meestal in groepen op gekapte stammen en gevallen takken van beuk en eik. Ze zien er misschien uit als zoethout of zwarte gumdrops (en in de Verenigde Saten worden ze ook wel eens Black Jelly Drops of Poor Man's Licorice genoemd), maar Black Bulgars worden niet als eetbare schimmels beschouwd en kunnen mogelijk gifstoffen bevatten.
Etymologie
Bulgarije, de geslachtsnaam, kan een verwijzing zijn naar een leerachtige huid - een leren buidel waarin wijn werd vervoerd. Alle andere suggesties zijn van harte welkom! Het specifieke epitheton inquinans betekent vervuilen of vlekken - een verwijzing naar de donkerbruine vlek die ontstaat bij het hanteren van zwarte Bulgaarse vruchtlichamen.
Jonge exemplaren zijn half bolvormig, het hymenium is roodbruin, maar wordt snel mat tot glanzend zwart, de buitenkant is korrelig donkerbruin.
De Zwarte Knoopzwam (Bulgaria inquinans) is een vrij algemene Knoopzwam die vooral op dode, nog niet ontschorste takken van voornamelijk eiken en beuken wordt gevonden. Zelden wordt hij gevonden op takken van andere loofbomen. De jonge exemplaren zijn half bolvormig en de oudere exemplaren zijn schijfvormig waarbij het centrum (hymenium) vlak is. Het hymenium kan bij jonge exemplaren nog roodbruin zijn, maar dit wordt als snel mat tot glanzend zwart. Het hymenium is altijd glad, in tegenstelling tot de gelijkende Eikentrilzwam (Exidia truncata) waarbij het hymenium klierwratjes bevat. De buitenkant is duidelijk korrelig en donkerbruin gekleurd. Ook dit kenmerk sluit de gelijkende Eikentrilzwam (Exidia truncata) weer uit. Hierbij is de buitenkant ook ruw, maar deze is daarbij zwart gekleurd.
Het hymenofoor is een verzamelnaam voor de weefsels die het hymenium dragen. Zoals bij een plaatjeszwam zijn alle lamellen het hymenofoor en het hymenium is de laag van cellen aan de top van de plaatjes. Soms wordt de term gebruikt om het gehele vruchtlichaam van een paddenstoel aan te geven. De hymenofoor bestaat uit een pseudoweefsel (plectenchym). Een ontwikkelde hymenofoor dient om het oppervlak van het hymenium te vergroten, wat de productie van een groter aantal sporen mogelijk maakt en dus de kans vergroot dat de schimmel zich voortplant. Een hymenofoor kan echter ook ontbreken als de basidia direct aan het oppervlak worden gevormd, zoals bij de familie Clavariaceae. Deze vorm wordt vaak een gladde hymenofoor genoemd.
De Zwarte knoopzwam heeft de wetenschappelijke naam Bulgarije inquinans. Soms aangeduid als de Black Bulgar, Bachelor's Buttons of Rubber Buttons, groeit meestal in groepen op gekapte stammen en gevallen takken van beuk en eik. Ze zien er misschien uit als zoethout of zwarte gumdrops (en in de Verenigde Saten worden ze ook wel eens Black Jelly Drops of Poor Man's Licorice genoemd), maar Black Bulgars worden niet als eetbare schimmels beschouwd en kunnen mogelijk gifstoffen bevatten.
Etymologie
Bulgarije, de geslachtsnaam, kan een verwijzing zijn naar een leerachtige huid - een leren buidel waarin wijn werd vervoerd. Alle andere suggesties zijn van harte welkom! Het specifieke epitheton inquinans betekent vervuilen of vlekken - een verwijzing naar de donkerbruine vlek die ontstaat bij het hanteren van zwarte Bulgaarse vruchtlichamen.
zaterdag 2 december 2023
Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven
Post van 16 juli 2023 Gepinpoint: De Waterbergingsplas in Netersel aan het Schotelven is een broedplaats voor veel watervogels. De plas maakt onderdeel uit van het natuurherstel "Natte Natuurparel De Utrecht". Mijn opa en mijn vader hadden daar tijdens mijn jeugd een weiland. Bekend gebied dus. De waterbergingsplas ligt in het laagst gelegen deel van het gebied. Mijn vader moest in natte perioden dan ook al omrijden naar de hoger gelegen noordkant van het weiland. Die kant grensde toen nog direct aan de heide. Nu ligt daar een smalle strook met dennenbos tussen.
Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven
Half mei begon ik met de eerste video-opnames, begin juli was de video klaar. De Nijlganzen hadden toen al jonge kuikens, twee koppels zelfs. Ook Wilde eenden en Grote Canadese ganzen hebben jonge kuikens. Het meest waardevolle is dat de Dodaars er broeden en jonge kuikens hebben voortgebracht. Een succesvolle broed bij de Dodaars staat onder druk doordat het water door de aanwezigheid van de massa ganzen vervuilt. Later werd ik nog verrast door de paring van de kuifeend, de verschijning van een Vos en de IJsvogel.
Op de video is ook te zien dat de Dodaars er zat te broeden. De Wilde eend, Grauwe ganzen en de Grote Canadese ganzen hebben al jonge kuikens, variërend van een paar weken tot nog ouder. Tijdens het filmen was ik getuigen van een paring van de Kuifeend, best bijzonder om dat te zien en zeker om dat ook nog op video vast te kunnen leggen. Verder kreeg ik de Kleine plevier voor de 1000 mm lange telelens. Natuurbeheerders zitten wel opgescheept met de grote aantallen ganzen op de wateren. Duikeenden, zoals fuut, kuifeend, dodaars en geoorde fuut zijn aan het verdwijnen door de enorme hoeveelheid uitwerpselen van de ganzen in de vennen, poelen en plassen.
Langs de waterberging loopt een nieuwe waterloop, de BZ 42. Daar filmde ik de Gele kwikstaart. Die omleidingswaterloop voert het water rechtstreeks af vanuit het agrarisch gebied, naar de Groote Beerze. Voor de herinrichting stroomde dat voedselrijke water nog door Natuurgebied De Neterselse Heide. Dat was niet langer gewenst omdat de stikstof minnende planten daar snel van groeien en de oorspronkelijke planten die enkel op arme grond voorkomen verdrongen worden.
Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.
Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.
Nu is het Natura 2000 gebied, net als Neterselse Heide, waar het direct aan grenst. Omdat het daar een rust- en broedgebied betreft is niet toegankelijk voor publiek. Overigens mogen wandelaars en fietsers nergens buiten de opengestelde paden. Daar lijkt zich niet iedereen van bewust te zijn. Regelmatig lopen mensen met een niet aangelijnde hond naar het water en beseffen niet hoe gestrest de broedvogels daar op reageren.
De waterberging vangt water bij hevige regen op en vermindert de kans op ondergelopen akker. Door het water op een groot oppervlak op te slaan krijgt het de kans om het grondwaterpeil te verhogen. Als het water lang blijft staan, ontwikkelen zich nieuwe natuur waterplassen.
Nieuw vogel habitat op waterberging Schotelven
Half mei begon ik met de eerste video-opnames, begin juli was de video klaar. De Nijlganzen hadden toen al jonge kuikens, twee koppels zelfs. Ook Wilde eenden en Grote Canadese ganzen hebben jonge kuikens. Het meest waardevolle is dat de Dodaars er broeden en jonge kuikens hebben voortgebracht. Een succesvolle broed bij de Dodaars staat onder druk doordat het water door de aanwezigheid van de massa ganzen vervuilt. Later werd ik nog verrast door de paring van de kuifeend, de verschijning van een Vos en de IJsvogel.
Op de video is ook te zien dat de Dodaars er zat te broeden. De Wilde eend, Grauwe ganzen en de Grote Canadese ganzen hebben al jonge kuikens, variërend van een paar weken tot nog ouder. Tijdens het filmen was ik getuigen van een paring van de Kuifeend, best bijzonder om dat te zien en zeker om dat ook nog op video vast te kunnen leggen. Verder kreeg ik de Kleine plevier voor de 1000 mm lange telelens. Natuurbeheerders zitten wel opgescheept met de grote aantallen ganzen op de wateren. Duikeenden, zoals fuut, kuifeend, dodaars en geoorde fuut zijn aan het verdwijnen door de enorme hoeveelheid uitwerpselen van de ganzen in de vennen, poelen en plassen.
Langs de waterberging loopt een nieuwe waterloop, de BZ 42. Daar filmde ik de Gele kwikstaart. Die omleidingswaterloop voert het water rechtstreeks af vanuit het agrarisch gebied, naar de Groote Beerze. Voor de herinrichting stroomde dat voedselrijke water nog door Natuurgebied De Neterselse Heide. Dat was niet langer gewenst omdat de stikstof minnende planten daar snel van groeien en de oorspronkelijke planten die enkel op arme grond voorkomen verdrongen worden.
Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.
Terug naar de waterplas. Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.
Nu is het Natura 2000 gebied, net als Neterselse Heide, waar het direct aan grenst. Omdat het daar een rust- en broedgebied betreft is niet toegankelijk voor publiek. Overigens mogen wandelaars en fietsers nergens buiten de opengestelde paden. Daar lijkt zich niet iedereen van bewust te zijn. Regelmatig lopen mensen met een niet aangelijnde hond naar het water en beseffen niet hoe gestrest de broedvogels daar op reageren.
De waterberging vangt water bij hevige regen op en vermindert de kans op ondergelopen akker. Door het water op een groot oppervlak op te slaan krijgt het de kans om het grondwaterpeil te verhogen. Als het water lang blijft staan, ontwikkelen zich nieuwe natuur waterplassen.
vrijdag 1 december 2023
Rode zwavelkopjes in Landgoed De Utrecht
Op het eerste oog lijken de Rode zwavelkop paddenstoelen (zwammen) veel op de Gewone zwavelkop. Het hoedoppervlak is glad met vaak een bruingevlekt centrum. De hoedrand heeft een lichtere kleur. De rand kan velumresten (dun membraan dat het vruchtlichaam vóór het rijpen van de spore geheel of gedeeltelijk - alleen het sporendragende deel - omsluit) bevatten, maar deze kunnen door de regen worden weggespoeld.
Rode zwavelkopjes in een donker bos op Landgoed De Utrecht. Een veldwaarneming kan voldoende zijn voor validatie
Rode zwavelkop (Hypholoma lateritium) is een schimmel in de familie Strophariaceae. Hij leeft saprofytisch en vormt bosjes op rottend hout en stronken. Hij gedijt goed op eiken en beuken, maar kan ook worden aangetroffen op houtsnippers. De steenrode hoed heeft een diameter van 2 - 10 cm. Het hoedoppervlak is glad met vaak een bruingevlekt centum. De hoedrand heeft een lichtere kleur. De rand kan velumresten bevatten, maar deze kunnen door de regen worden weggespoeld. De lamellen kleur lichtgeel tot geelbruin en worden grijs- of olijfbruin naar mate de leeftijd vordert.
De lamellen kleuren niet groenig, zoals Hypholoma fasciculare. De steel heeft aan de bovenzijde een bleekgele kleur en aan de onderzijde is deze donkerder of roodachtig van kleur en heeft lengtevezels. Op de steel kan een ringzone aanwezig zijn, een restant van het velum partiale dat bij jonge vruchtlichamen de plaatjes afdekt.
De kleur van de Gewone zwavelkop is zwavelgeel met oranjebruin centrum en vaak met bleekgele tot donkerbruine schubjes (velumresten) aan de hoedrand. De hoed heeft een doorsnede van 2-6 cm. De hoed is eerst kegelvormig en wordt later boller en platter. De Gewone zwavelkop kan ook weer makkelijk verwisseld worden met de eetbare dennenzwavelkop (Hypholoma capnoides) en het stobbezwammetje (Kuehneromyces mutabilis).
Rode zwavelkopjes in een donker bos op Landgoed De Utrecht. Een veldwaarneming kan voldoende zijn voor validatie
Rode zwavelkop (Hypholoma lateritium) is een schimmel in de familie Strophariaceae. Hij leeft saprofytisch en vormt bosjes op rottend hout en stronken. Hij gedijt goed op eiken en beuken, maar kan ook worden aangetroffen op houtsnippers. De steenrode hoed heeft een diameter van 2 - 10 cm. Het hoedoppervlak is glad met vaak een bruingevlekt centum. De hoedrand heeft een lichtere kleur. De rand kan velumresten bevatten, maar deze kunnen door de regen worden weggespoeld. De lamellen kleur lichtgeel tot geelbruin en worden grijs- of olijfbruin naar mate de leeftijd vordert.
De lamellen kleuren niet groenig, zoals Hypholoma fasciculare. De steel heeft aan de bovenzijde een bleekgele kleur en aan de onderzijde is deze donkerder of roodachtig van kleur en heeft lengtevezels. Op de steel kan een ringzone aanwezig zijn, een restant van het velum partiale dat bij jonge vruchtlichamen de plaatjes afdekt.
De kleur van de Gewone zwavelkop is zwavelgeel met oranjebruin centrum en vaak met bleekgele tot donkerbruine schubjes (velumresten) aan de hoedrand. De hoed heeft een doorsnede van 2-6 cm. De hoed is eerst kegelvormig en wordt later boller en platter. De Gewone zwavelkop kan ook weer makkelijk verwisseld worden met de eetbare dennenzwavelkop (Hypholoma capnoides) en het stobbezwammetje (Kuehneromyces mutabilis).
Het kleurenpallet van de mossen en dooiermos
Groot dooiermos kent een variatie in kleur als deze korstmos van het jonge stadium verouderd naar oudere stadia. Als deze mooi gekleurde dooiermos ook nog tussen gewonen mossen groeit, ontstaat er een kleurenpallet dat het oog streelt. Het groeit op schors van bomen, op steenachtige ondergrond als beton, baksteen, cement en stoeptegels, zelfs op asbest en op asfalt.
Het kleurenpallet van de mossen en dooiermos, met gele, oranje en zelfs de grijze variant.
Het bladvormige thallus is meestal heldergeel tot oranje, soms deels of geheel grijs. Groeit de soort op beschaduwde plekken, dan is de kleur van het thallus vaak groen. De onderkant is wittig. De lobben zijn vrij hoekig en ondiep ingesneden. Meestal zijn er apothecia (schotelvormige vruchtlichamen) aanwezig, die van binnen donkeroranje zijn gekleurd en tot 2 cm groot kunnen zijn. De soort wordt wel verward met klein dooiermos en oranje dooiermos. De eerste heeft echter geen lobben en bestaat vrijwel alleen uit een bolletje met apothecia. De tweede verschilt in de meer oranje kleur, het bobbelige thallus en de (schaarse) apothecia met gekerfde rand.
De gele kleurstof parietinezuur werd vroeger wel gebruikt als verfstof. De gele kleurstof wordt bloedrood wanneer deze in aanraking komt met een sterke base, zoals kaliloog of natronloog. Dit soort kleurreacties wordt veel gebruikt bij determinatie om korstmossen op naam te brengen.
Het groot dooiermos komt vooral voor op basische substraten en is een indicator voor voedselrijkdom. De soort is zeer algemeen in gebieden met intensieve veehouderij: de aanwezigheid van ammoniak bevordert de groei. Sinds de jaren 1980 komt de soort in Nederland (en andere delen van Europa) steeds meer voor, omdat ze kan profiteren van verontreiniging door verbindingen met stikstof. In de systematiek van de mossen- en korstmossengemeenschappen is groot dooiermos een differentiërende soort van de klasse van haarmutsen en vingermossen (het geslacht Physcia).
Het kleurenpallet van de mossen en dooiermos, met gele, oranje en zelfs de grijze variant.
Het bladvormige thallus is meestal heldergeel tot oranje, soms deels of geheel grijs. Groeit de soort op beschaduwde plekken, dan is de kleur van het thallus vaak groen. De onderkant is wittig. De lobben zijn vrij hoekig en ondiep ingesneden. Meestal zijn er apothecia (schotelvormige vruchtlichamen) aanwezig, die van binnen donkeroranje zijn gekleurd en tot 2 cm groot kunnen zijn. De soort wordt wel verward met klein dooiermos en oranje dooiermos. De eerste heeft echter geen lobben en bestaat vrijwel alleen uit een bolletje met apothecia. De tweede verschilt in de meer oranje kleur, het bobbelige thallus en de (schaarse) apothecia met gekerfde rand.
De gele kleurstof parietinezuur werd vroeger wel gebruikt als verfstof. De gele kleurstof wordt bloedrood wanneer deze in aanraking komt met een sterke base, zoals kaliloog of natronloog. Dit soort kleurreacties wordt veel gebruikt bij determinatie om korstmossen op naam te brengen.
Het groot dooiermos komt vooral voor op basische substraten en is een indicator voor voedselrijkdom. De soort is zeer algemeen in gebieden met intensieve veehouderij: de aanwezigheid van ammoniak bevordert de groei. Sinds de jaren 1980 komt de soort in Nederland (en andere delen van Europa) steeds meer voor, omdat ze kan profiteren van verontreiniging door verbindingen met stikstof. In de systematiek van de mossen- en korstmossengemeenschappen is groot dooiermos een differentiërende soort van de klasse van haarmutsen en vingermossen (het geslacht Physcia).
dinsdag 28 november 2023
Scherpe schelpzwam okerbruin tot kaneelkleurig
Een mooie paddenstoel heeft mooie kleuren of mooie vormen. De Scherpe schelpzwam heeft het allebei. De bovenkant is totaal anders als de onderkant of de zijkant als de zwam de mooie opkrullende schelpvorm heeft aangenomen. Als de zwam ook nog eens omringt wordt door mos is het plaatje helemaal compleet.
De Scherpe schelpzwam kleurt van bleek okerbruin tot kaneelkleurig
De scherpe schelpzwam (Panellus stipticus) is een paddenstoel uit de familie Mycenaceae. De scherpe schelpzwam is een algemeen voorkomende paddestoel en groeit op dode stronken, stammen en takken van loofbomen. Vooral eik in loof- en gemengde bossen op vochtige tot droge, voedselarme tot voedselrijke bodems. Deze schelpvorminge kleine zwam, groeit in groepen en is goed herkenbaar door de okerkleur en de wat klei-achtige structuur van de hoedhuid. Aan de onderzijde valt met name de overgang van de lamellen naar het stompe, vrij brede steeltje op.
De hoed is waaier- tot niervormig, zijdelings gesteeld, diameter 2 tot 4 cm, fijnschubbig, mat en bleek okerbruin tot kaneelkleurig. De steel is 5-20 x 2-5 mm en bleek okerbruin. Vlees wittig tot crème.
De Scherpe schelpzwam kleurt van bleek okerbruin tot kaneelkleurig
De scherpe schelpzwam (Panellus stipticus) is een paddenstoel uit de familie Mycenaceae. De scherpe schelpzwam is een algemeen voorkomende paddestoel en groeit op dode stronken, stammen en takken van loofbomen. Vooral eik in loof- en gemengde bossen op vochtige tot droge, voedselarme tot voedselrijke bodems. Deze schelpvorminge kleine zwam, groeit in groepen en is goed herkenbaar door de okerkleur en de wat klei-achtige structuur van de hoedhuid. Aan de onderzijde valt met name de overgang van de lamellen naar het stompe, vrij brede steeltje op.
De hoed is waaier- tot niervormig, zijdelings gesteeld, diameter 2 tot 4 cm, fijnschubbig, mat en bleek okerbruin tot kaneelkleurig. De steel is 5-20 x 2-5 mm en bleek okerbruin. Vlees wittig tot crème.
maandag 20 november 2023
Echt judasoor op een dode vlierstruik
De afgelopen week vond ik op meerdere plaatsen Echt judasoor zwammetjes. Ik vond er in totaal ongeveer 40. Van klein tot groot. Een was zelfs zo'n 6 cm groot. Ze groeien voornamelijk op dode vlier, maar soms worden ze ook op wilg gevonden. Zo licht er in de tuin voor onze schuur een boomstam met takken van een treurwilg. Deze was te groot om door te zagen voor kachelhout, dus besloten wij de stam te laten liggen. De takken hebben we er tegen gezet en er bovenop gestapeld. zo ontstond er een takkenwal. goed voor de vogels. Daar groeien ze nu ook op.
Echt judasoor (Auricularia auricula-judae, synoniem: Hirneola auricula-judae) is een zwam uit de familie Auriculariaceae. De soort neemt bij droog weer in omvang af en regenereert in vochtiger omstandigheden. De naam wordt verklaard uit een overlevering over de Bijbelse figuur Judas Iskariot die zich aan een vlier zou hebben opgehangen nadat hij Jezus verraden had. Het zwammetje lijkt ook op een oor.
Onder gunstige (vochtige) omstandigheden is het 2-8 cm grote judasoor een roodbruin tot olijfbruine zwam, die zacht aanvoelt en elastisch kraakbeenachtig is. Vaak treft men hem aan in de vorm van een sterk gewelfd en enigszins doorzichtig oor met de opening naar onder. De buitenzijde is fijn viltig, de binnenkant glad of geaderd en wat lichter van kleur. Bij droogte krimpt hij in en wordt harder en donkerder, tot aan zwart toe. Echt judasoor groeit gedurende het hele jaar op loofhout in Nederland en België. Vooral op oude of afgestorven takken en deelstammen van struiken komt hij vaak voor. De zwam heeft een voorkeur voor de vlier en gedijt het beste op schaduwrijke plaatsen met een hoge luchtvochtigheid. Het is een algemene en zich uitbreidende soort.
Echt judasoor veroorzaakt witrot wanneer hij als parasiet op een levende gastheer leeft. Als de gastheer sterft wordt het judasoor een saprofyt. Dit soort schadelijke zwammen noemt men necrotrofe parasieten.
Hoe zijn oor op dit hout terecht is gekomen leest u in deze christelijke legende.
We moeten daarvoor terug naar het jaar 33 na Christus. Toen Christus een toenemend aantal volgelingen kreeg besloten de hogepriesters een bekende van Jezus te benaderen om hen de verblijfplaats van Jezus bekend te maken. Judas, gevoelig voor geld en een naaste bekende van Christus, verraadde Jezus in ruil voor dertig zilverstukken. Hij leidde het arrestatieteam van de hogepriesters naar Jezus en gaf Jezus een kus (dat was een gebruikelijke begroeting in die tijd). De overheidsfunctionarissen namen Jezus gevangen en leverden Hem uit aan de hogepriester.
Toen Judas zag dat Jezus gevangen werd en mishandeld kreeg hij spijt van zijn verraad. Het bloedgeld gooide hij weg. De wroeging knaagde in zijn hart en hij treurde om de gevolgen van zijn daad. De enige uitweg leek hem om de aardbodem te verlaten. Met een stevig stuk touw klom hij in de eerste de beste boom die hij tegenkwam. Dit was een wilg. Judas knoopte het touw aan de hoogste tak en sprong…. De wilg kreunde onder de zware last maar wilde niet meewerken aan het einde van deze verrader. De wilg boog diep door en Judas stond weer op de grond. Sinds die tijd heet deze boom een treurwilg, de boom die treurt om de dood van Jezus. Judas gaf de moed niet op en klom in een tweede boom, een vlier. De verstoten apostel wist echter niet dat de vlier uit stramme, holle takken bestond. Toen hij sprong boog de tak een stukje mee, maar knapte al snel af en Judas viel hardhandig uit de vlier. Door zijn val schuurde hij zijn oor stuk over de bast van de vlier.
Moedeloos liep hij naar een andere boom, een es. “Drie maal is scheepsrecht,” dacht de verrader. Wederom knoopte hij zijn touw goed vast aan een dikke tak van de es en sprong… De slanke maar taaie takken veerden onder het gewicht, maar braken niet en dit keer bereikte Judas zijn gewenste resultaat. Maar ook tijdens deze val schuurde hij met zijn andere oor langs de takken en zo raakte hij ook zijn tweede oor kwijt. Sindsdien groeien er judasoren op het hout van de es en de vlier.
Hoe weten we dat dit verhaal klopt? Kijk eens goed naar de vleeskleurige zwam. Zeker als de zon er door heen schijnt ziet u de bloedvaatjes er bijna door heen schijnen. En als u voelt met uw vingers, is het zacht als een mensenoor.
Echt judasoor (Auricularia auricula-judae, synoniem: Hirneola auricula-judae) is een zwam uit de familie Auriculariaceae. De soort neemt bij droog weer in omvang af en regenereert in vochtiger omstandigheden. De naam wordt verklaard uit een overlevering over de Bijbelse figuur Judas Iskariot die zich aan een vlier zou hebben opgehangen nadat hij Jezus verraden had. Het zwammetje lijkt ook op een oor.
Onder gunstige (vochtige) omstandigheden is het 2-8 cm grote judasoor een roodbruin tot olijfbruine zwam, die zacht aanvoelt en elastisch kraakbeenachtig is. Vaak treft men hem aan in de vorm van een sterk gewelfd en enigszins doorzichtig oor met de opening naar onder. De buitenzijde is fijn viltig, de binnenkant glad of geaderd en wat lichter van kleur. Bij droogte krimpt hij in en wordt harder en donkerder, tot aan zwart toe. Echt judasoor groeit gedurende het hele jaar op loofhout in Nederland en België. Vooral op oude of afgestorven takken en deelstammen van struiken komt hij vaak voor. De zwam heeft een voorkeur voor de vlier en gedijt het beste op schaduwrijke plaatsen met een hoge luchtvochtigheid. Het is een algemene en zich uitbreidende soort.
Echt judasoor veroorzaakt witrot wanneer hij als parasiet op een levende gastheer leeft. Als de gastheer sterft wordt het judasoor een saprofyt. Dit soort schadelijke zwammen noemt men necrotrofe parasieten.
Hoe zijn oor op dit hout terecht is gekomen leest u in deze christelijke legende.
We moeten daarvoor terug naar het jaar 33 na Christus. Toen Christus een toenemend aantal volgelingen kreeg besloten de hogepriesters een bekende van Jezus te benaderen om hen de verblijfplaats van Jezus bekend te maken. Judas, gevoelig voor geld en een naaste bekende van Christus, verraadde Jezus in ruil voor dertig zilverstukken. Hij leidde het arrestatieteam van de hogepriesters naar Jezus en gaf Jezus een kus (dat was een gebruikelijke begroeting in die tijd). De overheidsfunctionarissen namen Jezus gevangen en leverden Hem uit aan de hogepriester.
Toen Judas zag dat Jezus gevangen werd en mishandeld kreeg hij spijt van zijn verraad. Het bloedgeld gooide hij weg. De wroeging knaagde in zijn hart en hij treurde om de gevolgen van zijn daad. De enige uitweg leek hem om de aardbodem te verlaten. Met een stevig stuk touw klom hij in de eerste de beste boom die hij tegenkwam. Dit was een wilg. Judas knoopte het touw aan de hoogste tak en sprong…. De wilg kreunde onder de zware last maar wilde niet meewerken aan het einde van deze verrader. De wilg boog diep door en Judas stond weer op de grond. Sinds die tijd heet deze boom een treurwilg, de boom die treurt om de dood van Jezus. Judas gaf de moed niet op en klom in een tweede boom, een vlier. De verstoten apostel wist echter niet dat de vlier uit stramme, holle takken bestond. Toen hij sprong boog de tak een stukje mee, maar knapte al snel af en Judas viel hardhandig uit de vlier. Door zijn val schuurde hij zijn oor stuk over de bast van de vlier.
Moedeloos liep hij naar een andere boom, een es. “Drie maal is scheepsrecht,” dacht de verrader. Wederom knoopte hij zijn touw goed vast aan een dikke tak van de es en sprong… De slanke maar taaie takken veerden onder het gewicht, maar braken niet en dit keer bereikte Judas zijn gewenste resultaat. Maar ook tijdens deze val schuurde hij met zijn andere oor langs de takken en zo raakte hij ook zijn tweede oor kwijt. Sindsdien groeien er judasoren op het hout van de es en de vlier.
Hoe weten we dat dit verhaal klopt? Kijk eens goed naar de vleeskleurige zwam. Zeker als de zon er door heen schijnt ziet u de bloedvaatjes er bijna door heen schijnen. En als u voelt met uw vingers, is het zacht als een mensenoor.
Het Waaiertje houdt van zonbeschenen plaatsen
Hoewel het Waaiertje algemeen is, wordt dit zwammetje vaak over het hoofd gezien. Het is een klein, maar stevig zwammetje, zelfs de winter houd het niet tegen. Je kunt het zwammetje het hele jaar vinden. Het Waaiertje wordt maximaal vier centimeter en is onregelmatig waaier- of schelpvormig. Het groeit op dood loof- en naaldhout, meestal in groepen en dakpansgewijs.
Het Waaiertje (Schizophyllum commune) komt vooral voor op dood hout van liggende stammen en takken van loofbomen. Soms ook als wondparasiet op levend hout. De soort komt vooral op door zonbeschenen plaatsen, bijvoorbeeld kapplaatsen en groeit vaak samen met het Ruig Elfenbankje. Het Waaiertjes is goed te herkennen door de harige grijswitte bovenzijde maar bovenal door de gespleten lamellen aan de onderzijde en de ongregelmatig ingesneden, omkrullende rand.
Het waaiertje is een veel voorkomende soort paddenstoel in het geslacht Schizophyllum. Het is 's werelds meest verspreide paddenstoel, die voorkomt op elk continent behalve Antarctica. Hoewel hij in Europese en Amerikaanse gidsen als oneetbaar te boek staat, is dit eerder te wijten aan verschillende normen van smaak, dan aan bekende toxiciteit. De paddenstoel geniet weinig culinaire belangstelling door zijn taaie textuur maar is in feite eetbaar en wordt algemeen geconsumeerd in Mexico en elders in de tropen. Daar heeft men een voorkeur voor taaie, rubberachtig paddenstoelen, aangezien zachte, vlezige paddenstoelen snel rotten in het warme vochtige klimaat.
Dit grijswitte, schelpvormige paddenstoeltje met een diameter van 0,5 - ongeveer 4 cm is viltig behaard en verschrompelt in koud of droog weer, om bij vochtig weer weer op te zwellen en zijn typische waaiervorm aan te nemen. De lamellen zijn licht roodachtig of grijs.
In Nederland is hij in de herfst tot het voorjaar te vinden op dood hout van loofbomen, een enkele keer parasiteert hij ook op levend hout. Er zijn zelfs gevallen bekend waarbij mensen, met een sterk verminderd afweersysteem, zijn geïnfecteerd door het waaiertje.
Het Waaiertje (Schizophyllum commune) komt vooral voor op dood hout van liggende stammen en takken van loofbomen. Soms ook als wondparasiet op levend hout. De soort komt vooral op door zonbeschenen plaatsen, bijvoorbeeld kapplaatsen en groeit vaak samen met het Ruig Elfenbankje. Het Waaiertjes is goed te herkennen door de harige grijswitte bovenzijde maar bovenal door de gespleten lamellen aan de onderzijde en de ongregelmatig ingesneden, omkrullende rand.
Het waaiertje is een veel voorkomende soort paddenstoel in het geslacht Schizophyllum. Het is 's werelds meest verspreide paddenstoel, die voorkomt op elk continent behalve Antarctica. Hoewel hij in Europese en Amerikaanse gidsen als oneetbaar te boek staat, is dit eerder te wijten aan verschillende normen van smaak, dan aan bekende toxiciteit. De paddenstoel geniet weinig culinaire belangstelling door zijn taaie textuur maar is in feite eetbaar en wordt algemeen geconsumeerd in Mexico en elders in de tropen. Daar heeft men een voorkeur voor taaie, rubberachtig paddenstoelen, aangezien zachte, vlezige paddenstoelen snel rotten in het warme vochtige klimaat.
Dit grijswitte, schelpvormige paddenstoeltje met een diameter van 0,5 - ongeveer 4 cm is viltig behaard en verschrompelt in koud of droog weer, om bij vochtig weer weer op te zwellen en zijn typische waaiervorm aan te nemen. De lamellen zijn licht roodachtig of grijs.
In Nederland is hij in de herfst tot het voorjaar te vinden op dood hout van loofbomen, een enkele keer parasiteert hij ook op levend hout. Er zijn zelfs gevallen bekend waarbij mensen, met een sterk verminderd afweersysteem, zijn geïnfecteerd door het waaiertje.
Abonneren op:
Posts (Atom)