De Dodaars op de waterzuivering vijver

De rioolwaterzuivering aan de Castersedijk in Hapert kent een aantal waterbassins waar de zwevende stoffen nog moeten bezinken nadat het water schoongemaakt is in de zuiveringsinstallaties. Het water dat in de bassins stoomt is al zo zuiver dat watervogels er gaan broeden. Zo zitten daar Dodaarsjes, Waterhoentjes, Meerkoeten, Wilde eenden, Kuifeenden, Nijlganzen en Knobbelzwanen.

De Dodaars op de waterzuivering vijver

Het afvalwater van huishoudens en bedrijven uit de gemeenten Bladel en Mierden-de Reusel wordt in Hapert gezuiverd. Dagelijks stroomt er zo’n 12.200 m³ water vanuit de zuivering naar het waterpark. De vijvers met waterplanten, riet en het moeras in dit waterpark helpen de zuivering op natuurlijke wijze bij het zuiveren van het water. Uiteindelijk wordt het water geloosd in de Groote Beerze, een van de beekjes in de Brabantse Kempen. Het waterpark zorgt voor een constante toevoer van water, waar de beek van profiteert. Het waterpeil in de beek staat daardoor nooit zo laag als andere beekjes in een droge zomerperiode. De Groote Beerze is een Natura 2000 gebied en maakt daarmee deel uit van een Europees netwerk van natuurgebieden.

De rioolwaterzuivering heeft ongeveer 51.000 eenheden. Per dag zuivert de installatie gemiddeld 12.200 m3 rioolwater. Dat is zo’n 500 m3 per uur. Bij extreem veel regen kan dit oplopen tot 60.000 kuub per dag. Het gezuiverde rioolwater gaat naar de Groote Beerze. De beek heeft een belangrijke functie voor de natuur. Daarom is een goede waterkwaliteit van groot belang. Waterpark Groote Beerze is een unieke combinatie van vijvers, sloten, open water met waterplanten en moerasbos dat het schone water uit de zuivering omzet naar natuurlijk beekwater. Dat noemen we een 'waterharmonica'.

Bij een deel wordt met zonlicht (UV licht) medicijnresten en ziekteverwekkers afgebroken. In de rietsloot zorgen planten en micro-organismen voor het verder afbreken van medicijnresten, metalen en voedingsstoffen. Ook worden hier zwevende stoffen uitgefilterd, afgevangen of afgebroken. Het water ondergaat dus een extra zuiveringsstap. Met name fosfaten en stikstof worden extra verwijderd. Fosfaten en stikstof zijn voedingsstoffen waar veel planten van leven. De ecologische functie die de Groote Beerze heeft, vraagt echter om voedselarm water. Door de natuurlijke nazuivering is het water uiteindelijk voedselarmer dan dat de normen voorschrijven.

Het terrein van de rioolwaterzuivering is afgesloten, maar eromheen ligt een recreatief park dat voor iedereen vrij toegankelijk is. Door informatie, educatieve borden en een vlonderpad kunnen bezoekers kennismaken met het proces van natuurlijke waterzuivering. Naast nazuivering kan er in het waterpark ook water worden opgeslagen om afvoerenpieken in de Groote Beerze bij hevige regen te verlagen en om het grondwater ter plaatse aan te vullen. Daarnaast mag de Groote Beerze in het waterpark zijn eigen slingerende weg zoeken.

Ozoninstallatie rioolwaterzuivering Hapert

Tot eind 2023 werkt Waterschap De Dommel aan de bouw van een ozoninstallatie op de rioolwaterzuivering (RWZI) van Hapert. Deze installatie verwijdert medicijnresten uit het afvalwater. Zo komen er minder medicijnresten in het milieu terecht en werken we aan schoon water voor Hapert en omgeving. Dat meldt Waterschap De Dommel.

Begin 2023 is het definitief ontwerp van de ozoninstallatie klaar. In de fase hierna maken we het uitvoeringsontwerp verder af en bereiden we de uitvoering voor. Tegelijkertijd worden alle vergunningen aangevraagd en planologische processen doorlopen. Als alles volgens plan verloopt, starten we rond de bouwvak van 2023 met de uitvoering. De werkzaamheden vinden plaats op het terrein van de RWZI op werkdagen binnen de normale werktijden. Behalve wat extra bouwverkeer en heiwerkzaamheden (indien noodzakelijk) merkt de omgeving weinig van de werkzaamheden. Tijdens de bouw van de ozoninstallatie draait de rioolwaterzuivering gewoon door.

De ozoninstallatie zorgt ervoor dat er rond de Groote Beerze minimaal 70% minder medicijnresten in het milieu terecht komen. Het is de eerste ozoninstallatie op een rioolwaterzuivering van Waterschap De Dommel en de derde ozoninstallatie in Nederland. Met de installatie kunnen we kennis en ervaring opdoen met deze innovatieve techniek voor latere toepassingen bij onze andere RWZI’s.

Hoe werkt een OZON-installatie?

Dit project maakt deel uit van het Innovatieprogramma Microverontreinigingen uit afvalwater(externe link) van het Ministerie van I&W. Waterschap De Dommel krijgt na succesvolle implementatie voor deze ozoninstallatie een bijdrage uit dit innovatieprogramma van € 1.500.000.

Aalscholvers broeden in kolonies

Als je in Landgoed De Utrecht langs de Flaes fietst of wandelt zijn de Aalscholvernesten goed te zien. Ze hebben hun nest in de bomen die midden in het water staan. Zo zijn ze beter beschermt tegen predatoren. Ieder jaar vormen de Aalscholver een broedkolonie op de Flaes. De Flaes ligt in Landgoed De Utrecht, het deel dat op het grondgebied van Lage Mierde ligt. Het andere deel van het landgoed ligt op het goedgebied van Esbeek ligt.

Aalscholvers broeden in kolonies

Op de beelden is te zien dat een aantal Aalscholvers op het nest zit. De broedperiode van de Aalscholver begint half februari tot begin maart, afhankelijk van de winter. De aalscholver broedt de eieren door ze op de poten te leggen en gaat er daarna op zitten. Dat gaat nog wel eens mis. Vroeger waren de eierschalen veel dikker, maar pesticiden in het water hebben invloed op de dikte van de schaal. De bedreiging voor de broedende aalscholver komt onder andere van jonge havik vrouwtjes en de boommarter.

De Aalscholver is 80 tot 100 cm lang en heeft een spanwijdte van 121 tot 149 cm. De vogel is vrijwel geheel zwart, maar met een opvallende witte wang en een gele plek op de plaats van de aanhechting van de bek. De snavel is lang en voorzien van een haakvormige punt. In de broedtijd verschijnt er een witte "dijvlek". De dij is anatomisch geen dij, maar het bevederde scheenbeen (tibia) van de vogel, waarop bij volwassen aalscholvers tussen februari en juni een witte vlek verschijnt. De aalscholver heeft zwemvliezen tussen de voortenen en kan dus zwemmen en hij vangt vis door te duiken.

Voor diegene die niet in de buurt wonen, hier vind je de Flaes.

Vogels met lentekriebels in de kersenboom

Het is voorjaar. En dat merk je aan de activiteiten van de vogels. De lente hangt in de lucht, en daar genieten de vogels ook van het mooie weer. De dagen worden langer, de zon schijnt en de temperatuur stijgt. De eerste bomen vormen knoppen en staan al in bloei. Wij zijn niet de enige die van mooi weer genieten. Dat doen de dieren ook. De vogels zijn weer in grotere getale te zien. Je hoort de vinken, roodborsten en merels weer zingen.

Vogels met lentekriebels in de kersenboom

Overal waar je gaat of staat kan je ze horen. Koolmees mannen die uit volle borst aan het zingen zijn. De nestkasten worden weer gevuld met nestmateriaal. De vogels zijn er weer druk mee. In de vroege ochtend zingen de mannen uit volle borst. Bij vogels verleiden de mannetjes de vrouwtjes. Dat doen ze via de balts. De balts vertoont zich in vele vormen. Het zingen van een mannetje kan een vrouwtje verleiden. Zo ook kan de keel van een vogel opzetten. Vogels laten in de lucht de meest acrobatische vliegacts zien of houden zich bezig met het aanbieden van voedsel aan een toekomstige partner. Een paringsdans is ook een vorm van de balts. Zo ook kan het verenkleed van een mannetje de prachtigste kleuren aannemen.

Onderzoekers denken dat dit voornamelijk voor hun vrouwtje bestemd is. Terwijl zij nog in de nestkast zit, zit hij bovenin dezelfde boom uit volle borst te zingen. De man wil hiermee aan zijn vrouw laten horen hoe goed hij is, en dat ze vooral bij hem moet blijven en met hem sterke jongen kan maken. Hoe beter de man zingt, hoe hoger zijn kwaliteit. En verder maken de mannetjes in de ochtend met hun zang, maar ook tijdens de rest van de dag, duidelijk dat dit hun territorium is en dat andere mannen het toch niet in hun hoofd moeten te halen om het in te pikken. Zo zorgen ze dat alles gereed is voor de start van de lente- en het broedseizoen!

Niet alle mannetjes bouwen het nest. Bij de Winterkoning bouwt de man het nest. Meerdere zelfs. Het vrouwtje kiest dan het nest wat haar het best bevalt en zal daar haar eitjes leggen. Maar de Winterkoning is ook niet gek. Al dat werk voor niets, nee. Daar heeft hij een oplossing voor. Hij verleidt een ander vrouwtje en biedt haar een van zijn overige nesten aan. Zo lijkt hij een bouwvakker en een makelaar te zijn. Maar bij veel andere vogels bouwt de vrouwtjes het nest. Soms geholpen door de mannetjes. Nesten verschillen enorm in grootte en vorm. Het ene nest is keurig gevlochten en het andere is schamel gebouwd van wat takjes. Nesten kunnen hoog in de bomen zitten, tussen dichte struiken, in het riet langs het water of zomaar midden in een grasveld. Het doel van een nest is bescherming tegen de weersinvloeden en bescherming tegen nestrovers of andere indringers.

In het voorjaar moeten vogels kunnen beschikken over talrijke voedselbronnen. De vrouwtjes hebben tijdens de leg meer voedsel nodig dan normaal en ook de pasgeboren jongen moeten worden voorzien van voedsel. Bijvoorbeeld vogels die larven van insecten eten, beginnen eerder met de voortplanting dan vogels die volwassen insecten eten. Die wachten meestal tot begin april.

De gewone eekhoorn is de bekende roodachtige eekhoorn met de grote pluimstaart en pluimpjes aan de oren die regelmatig in een Nederlands bos te zien is. Een gewone eekhoorn bouwt meestal verscheidene nesten hoog in de bomen. Deze nesten worden gebouwd van takken, boombast, bladeren en mos. In de winter brengen eekhoorns het grootste deel van de dag en nacht in hun winternest door en komen ze slechts af en toe naar buiten om wat eten te halen. In de herfst hebben ze daarvoor op een groot aantal plekken voedselvoorraden verstopt. In de zomer gebruiken ze hun nesten ook intensief. Bijvoorbeeld om jongen te krijgen en te schuilen voor regen of warmte.

Dodaarsjes op de rioolwaterzuivering bassins

Het einde van februari is jaarlijks de tijd dat je bij de vogels veranderingen ziet komen. De paartijd bij b.v. watervogels begint rond dezer dagen. Waar zie je dat aan? Er worden baltsdansjes uitgevoerd, ze lokken elkaar met lokroepjes, sommige (zang)vogels hoor je zingen en andere verjagen hun soortgenoten als ze te dicht bij komen. Allemaal territoriumgedrag. De Dodaarzen op de waterbassins op de rioolwaterzuivering in Hapert laten hun riedel horen. Tussen het duiken door (naar voedsel) hoor je de zang van het mannetje, een hinnikende roep met daarnaast nog vele andere geluiden.

Mannetje en vrouwtje zijn in uiterlijk niet van elkaar te onderscheiden.

De dodaars is de kleinste fuut van Europa. Hij wordt 23 tot 29 centimeter lang en 125 tot 225 gram zwaar. De vleugelspanwijdte is 40 tot 45 cm. Hij onderscheidt zich daarnaast van de andere Europese futen door zijn compactere uiterlijk, met rondere kop en kortere hals. Het staartje is zeer klein. Mannetje en vrouwtje zijn in uiterlijk niet van elkaar te onderscheiden. De snavel is zeer klein en recht en is zwart met een lichte punt. In de mondhoek bevindt zich een opvallende vlek, die in de zomer opvallend groengeel van kleur is en 's winters lichter. Tijdens de vlucht is geen wit te zien op de vleugels. De ogen zijn roodbruin van kleur, de poten groen.

Eerste jaars Dodaarzen zijn nog lichter van kleur.

Het zomerkleed is donkerbruin met een kastanjebruine oorstreek en voorhals. De kruin is zwart. Het winterkleed kent een valig geelbruine ("kurken") oorstreek en voorhals met een lichtere nek en wangen, en een donkere kruin. Het juveniele kleed lijkt op het adulte winterkleed, maar heeft een roodbruine tint op de borst en hals, korte donkere strepen achter en onder het oog en een geelroze snavelbasis. In het eerste winterkleed kan een vage streep worden gezien onder het oog. De rui valt in oktober en november. Doordat de slagpennen in één keer gewisseld worden, kunnen de vogels dan tijdelijk niet vliegen.

Groep trekkende Kepen foerageren in de tuin

Kepen broeden sporadisch in Nederland. Ze komen voornamelijk naar ons land om te overwinteren. In het vroege voorjaar keren ze daarom eer terug naar het hoge noorden, naar de Scandinavische en West-Russische gebieden. Vanmorgen zaten een aantal Kepen in de tuin waar ze een tussenstop maakte om even aan te sterken.

Groep trekkende Kepen foerageren in de tuin

Kepen zijn de noordelijke tegenhangers van onze Nederlandse vink. In Nederland broeden jaarlijks enkele kepen, maar veel zijn dat er niet. Hoe anders is het in het Scandinavisch Schiereiland, het Kolaschiereiland, Karelië en Finland, waar de keep een van de talrijkste broedvogels is. In de winter verblijven grote aantallen Scandinavische kepen in Nederland. De voorjaarstrek speelt zich af tussen half februari en half april, in sommige voorjaren iets later.

In de winter kunnen kepen vooral gevonden worden op akkers langs bosranden, beukenbossen en parken met beukenbomen. De zaden van de beuk vormen een van de belangrijkste voedselbronnen voor deze vinkachtige. De man zingt zijn territoriale lied, "kè-èèhhp" of "chèèèèèp". In de vlucht "kup-kup". Broedt in het zuiden (zuidpunt Noorwegen) vanaf medio mei, vanaf begin juli in het noorden (Stavanger). In Nederland zijn er slechts enkele broedparen. Heeft doorgaans één, soms twee legsels per jaar met 5-7, soms 4-8 eieren. Broedduur 11-12 dagen. De jongen verlaten het nest al als ze 11-13 dagen oud zijn.

Versmalling en verondieping beekdal Groote Beerze

Van de originele opnames heb ik nu - met beter montage hardware en software - een geremasterde [1] versie van deze timelapse gemonteerd. Een timelapse video wordt gemaakt door een reeks foto's achter elkaar te monteren en af te spelen als een video. De foto's zijn gemaakt met een interval van b.v. 2 seconden. Bij het monteren is één foto, één beeldje - oftewel één video-frame, waar er 25 (PAL) of 30 (NTSC) in één seconden passen. Er zijn 6900 foto's gebruikt om deze 3':47" durende video te maken. Daar is het niet gebruikte materiaal nog niet bij geteld. De verwerking gebeurd seriematig. handmatig is niet te doen. Zo ontstaat er een versnelling van de werkelijkheid.

Versmalling en verondieping beekdal Groote Beerze

Vooral de LG 27UN83A-W.AEU IPS monitor heeft er toe bijgedragen dat deze video beter is als de versie van 5 oktober 2021 (http://bit.ly/3Zb32TX). Alleen met een RGB gekalibreerde monitor zijn helderheid, kleur en meer goed te beoordelen. Bij een monitor die niet gekalibreerd is kunnen kleur en helderheid van een video of foto afwijken. Je wordt als het waren op het verkeerde been gezet, zoals de uitdrukking zegt. Ik hoop dat jullie er plezier aan kunnen beleven.

Waar de video over gaat:
In deze video is te zien dat de Groote Beerze eerst gedempt werd, waarna de verondiepte en smallere nieuwe beekloop is uitgegraven. Omdat de aanpassing plaats vindt in de oude beek was het nodig om de beek eerst af te dammen, en vervolgens in z'n geheel te dempen. De versmalling en verondieping maakt deel uit van het project 'Herinrichting beekdal Groote Beerze'.

Gaandeweg steeg het water voor het afgedamde deel zover dat het tegen het middagpauze op het punt stond om buiten de oevers te treden. Daarom werd de afdamming weggehaald, waarop het water als een stortgolf de nieuwe geul in stroomde. Na de pauze was het merendeel van het water weggelopen en kon het werk weer worden voortgezet.

Met dank aan:
Waterschap De Dommel: https://www.dommel.nl
Brabants Landschap: https://www.brabantslandschap.nl
Aannemingsbedrijf Van der Zanden Moergestel B.V.: https://www.vanderzanden.nl
Eelerwoude Landschapsontwikkeling: https://www.eelerwoude.nl
Provincie Noord Brabant: https://www.brabant.nl

Vlaamse gaai is ook een goede imitator

De Vlaamse gaai is vogel die je overal tegen kunt komen. In de vrije natuur, in parken en struwelen, maar ook gewoon in de tuinen waar wat bomen en struiken staan. Zijn kleuren zijn opvallend, en zijn krassende roep is typerend voor deze kraaiachtige. Maar de Vlaamse gaai is ook een goede imitator. Hij bootst o.a. de Buizerd na, maar ook andere vogels en kan ook zingen. Zijn korte zang wordt met enige regelmaat herhaald. Dit hoor je het meest tijdens de paartijd.

De Vlaamse gaai in de tuin bij onze schuur en mijn fotohut

De Vlaamse gaai (Garrulus glandarius) staat bekend als een vogel die een krassend geluid produceert. Maar de Gaai is ook een goede imitator. De bekendste imitatie is die van een Buizerd. Dat doet hij om indringers uit zijn broedgebied te verjagen. Ook bootst hij kattengemauw na. Vanmorgen produceerde de Gaai een geluid dat ik al een aantal malen had gehoord maar niet thuis kon brengen. Deze keer heb ik het op video.

Vlaamse gaai met een imitatie roep

In de regel laat een Gaai minstens drie verschillende geluiden horen in zijn onopvallende, zachte zang. Niet te verwarren met zijn vele rauwe kreten. De meest bekende imitatie, die van de Buizerd, is maar in twee gevallen gehoord. De imitatie van mezen, de lijsterzang, het gekef van eekhoorntjes, kattengemauw en keffen van een hondje zijn minder bekend.

De Vlaamse gaai (Garrulus glandarius), die tegenwoordig Gaai genoemd dient te worden, is een opvallend gekleurde kraaiachtige. De wetenschappelijke naam van de soort werd als Corvus glandarius in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus. De gaai is 32 tot 35 cm lang. De nominaatvorm van de vogel, die onder andere in de Benelux voorkomt, is overwegend grijsbruin met een roze tint. De keel, onderbuik, anaalstreek, de stuit en een gedeelte van de handpennen zijn wit. Kenmerkend zijn een brede zwarte snorstreep en een blauw vleugelveld dat bestaat uit lichtblauwe veertjes met daarin een fijne, zwarte bandering. De vogel kan bij opwinding de kruinveren opzetten, deze zijn afwisselend licht van kleur met zwart.

De Gaai, volgens vele mag je geen Vlaamse gaai meer zeggen of schrijven. Het was Commissie Systematiek Nederlandse Avifauna die het "Vlaamse" er af haalden. En, ja. De gaai komt ook andere regio's voor dan in Vlaanderen. De Gaai is een vogel die in bijna heel Europa, een deel van Noord Afrika, tot ver in Azië voorkomt. Maar het lijkt mij daarom nog niet nodig om eeuwen lange gebruikte namen aan de kant te schuiven. Immers, in het Engels heet onze gaai ook geen gaai, maar Jay, specifiek "Eurasian jay". In Duitsland heet hij Eikeleter ("Eichelhäher"), en in het Frans "Geai des chênes". Een naam is over de gehele wereld het zelfde, n.l. "Garrulus glandarius". Maar dat is de wetenschappelinge naam.

De naam (Vlaamse) gaai komt vermoedelijk van het Picardische Gai en het latere officiële Franse Geai. Voor de oorsprong van Vlaamse in Vlaamse gaai bestaan meerdere theorieën. Een mogelijke verklaring is dat het Franse gai flammant, de gaai met de flamende kleuren, verbasterd werd tot Vlaamse gaai. Een andere mogelijkheid is dat de naam komt van "in het Vlaams gaai" omdat de vogel in Wallonië eerder een naam, "gay", zou hebben gekregen dan in Vlaanderen.

Op sommige plaatsen wordt de gaai ook wel "meerkol" genoemd. Deze betekenis komt van Marcolf, een mythische grappenmaker uit onder meer de sage Salomon ende Marculphus. In een vogel die andere vogels nabootst zag men ook een lolbroek. In de Kempen wordt deze vogel ook wel "rotzak" of "roeter" genoemd. In het Limburgse Nieuwstadt wordt de aan Marcolf verwante naam Mêrkuf gebruikt.

Krokussen kondigen de lente aan

Zo gauw de winter over zijn hoogtepunt heen is, kondigen de sneeuwklokjes en krokussen de naderende lente aan. De eerste in een reeks bolgewassen die de Nederlandse tuinen in het voorseizoen kleur geven. De krokus komt meestal laat in maart omhoog, maar het kan zomaar in februari al gebeuren en op een of andere manier kondigt die vroege lente zich dan ook meteen in ons hoofd aan.

Deze Boerenkrokussen stonden vanmiddag te smeken om op de foto te mogen.

Deze krokus is te herkennen aan de heldere kleuren van de bloem, lila of purper, waarbij de bloembladen van boven naar beneden langzaam in de witte kroonbuis overgaan. Bij volle zonneschijn spreiden de bloembladen zich stervormig. Een duidelijk verschil met een andere krokus-soort, namelijk de veel aangeplante Bonte krokus, is de breedte van het lange, smalle blad. Boerenkrokus heeft bladeren van 2-4 mm, Bonte krokus van 4-9 mm breedte. Nog andere krokus-soorten zijn vaak geel van kleur.

Boerenkrokus, Crocus tommasinianus Herb., is een soort uit de Lissenfamilie of Iridaceae. Een van de meest in het oog springende eigenschappen is het al vroeg in het voorjaar verschijnen van de kleurrijke bloemen. In maart maar vaak ook al in februari en als de winter erg zacht is een enkele keer al in januari is deze soort al volop in bloei. Wanneer de zon schijnt spreiden de bloemdekbladen zich breed stervormig uit. In de bodem bevindt zich een knol, meestal wordt deze aangeduid als 'corm' dat wil zeggen dat het weliswaar een op een bol lijkende structuur is, echter zonder de 'rokken' die we kennen van bijvoorbeeld een ui. Deze knol of corm zit vaak wel 10 cm of meer diep, is min of meer massief en bevat aan de top meestal maar één groeipunt. Rondom de knol zit een vezelig omhulsel. De soort behoort dan ook tot de geofyten, planten die het 'slechte' jaargetijde in de bodem doorbrengen. Zie voor een verdere uitleg van het begrip 'corm' het onderdeel Bijzonderheden.

De stengel is heel kort en bevindt zich onder de grond, vanaf de knol tot aan de aanhechtingsplaats van bloem en bladeren. De bladeren zijn smal, 2 tot 4 mm breed, lijnvormig en iets hol, we zeggen wel gootvormig. Deze staan in een krans om bloemkroonbuis heen, kenmerkend is ook de witte middenstreep op het blad. Ze lijken grondstandig, wat komt doordat de aanhechtingsplaats van de bladeren zich ondergronds bevindt. Om de bladeren en de centrale bloem staat een aantal vliezige schutbladeren.

De wat elliptische lang aflopende bloemdekbladen zijn aan de top lila tot purper of paars en deze kleur verloopt naar beneden in de kroonbuis naar wit. Soms is de keel, een andere aanduiding voor de kroonbuis, ook wel wat donkerkleurig of vuilgrijs. De drie meeldraden openen hun helmhokken naar buiten toe; het vruchtbeginsel is onderstandig en heeft één stijl die bovenaan bestaat uit drie takken; de stempels zijn te vinden op deze drie stijltakken. Na de bevruchting ontwikkelt zich een doosvrucht die naderhand naar boven groeit en boven het maaiveld uit steekt. Ook hieraan wordt aandacht geschonken in het onderdeel Bijzonderheden.

Tekst: Flora van Nederland

Zandpaden op de Landschotse Heide

Zandpaden zijn erg belangrijk. Vanmorgen was ik op de Landschotse Heide. Daar zijn het geen gewone zandpaden, maar paden door zanderig gebied dat dicht bij zandverstuivingen aan zit. Zandwegen vormen leefgebied voor kritische soorten. Op 16 onderzochte vegetatie zijn in totaal 183 soorten aangetroffen. Daaronder bevonden zich 8 Rode Lijstsoorten, 51 minder algemene soorten, 15 zeldzame soorten en 14 soorten met een provinciale prioritaire status.

De Landschotse Heide is een natuurgebied van 239 ha in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, ten zuiden van Middelbeers en ten oosten van Westelbeers. Het is eigendom van het Brabants Landschap. Het wordt ook wel 'Het Wit-Holland genoemd naar het bekendste meer van de vier vennen die daar liggen. De Landschotse Heide maakte deel uit van een veel groter heidegebied. In 1937 was met de gemeente Oost-, West- en Middelbeers afgesproken dat het zuidelijk deel hiervan, 500 ha vochtige heidevelden, zou worden ontgonnen, maar het noordelijk deel, waarin een aantal vennen lagen, gespaard zou blijven. Na de oorlog was er een nieuwe burgemeester die de afspraak ontkende en ook het overige gebied wilde ontginnen. Hierop volgde een diplomatiek offensief door het bestuur van het Brabants Landschap, waardoor de gemeente niet kon ontginnen. Begin jaren 60 werd het zuidelijk deel van de heide ontgonnen. Pas in 1999 kon het Brabants Landschap de resterende heide voor een symbolisch bedrag verwerven.

De afgelopen decennia zijn zandwegen in agrarisch gebied op grote schaal verdwenen of verhard en wat nu nog resteert staat onder druk. Wegen die intensief worden gebruikt, krijgen een (semi)verharding vanwege stofoverlast in de zomer, modderpoelen in de winter of ze worden omgevormd tot verhard fietspad. Bermen worden vaak niet voldoende beheerd of ongevraagd toegevoegd aan aangrenzende landbouwpercelen. Dit zijn zorgelijke ontwikkelingen, omdat zandwegen hoog worden gewaardeerd. Bij de zandwegen waren 48% meer soorten aanwezig dan bij vergelijkbare verharde wegen. Ook het totaal aantal aangetroffen individuen was bij zandwegen fors hoger, wel 62%. Uit de verzamelde gegevens blijkt dat de natuurwaarde voor wat betreft de onderzochte groepen gemiddeld met 36% achteruitgaat wanneer een zandweg wordt geasfalteerd. Meer gegevens vindt u in het onderzoeksrapport van Ecologica. Gelukkig hebben we de natuurgebieden nog. Daar blijft het zand, zand.

Hoewel bescheiden van opzet heeft dit onderzoek duidelijk aangetoond dat zandwegen van groot belang zijn voor de biodiversiteit. In agrarisch gebied herbergen deze zandwegen en bermen een opvallend rijke fauna met inbegrip van kenmerkende en zeldzame soorten. Zandwegen met een goed ontwikkelde bermvegetatie kunnen om die reden ook een functie vervullen als verbinding tussen natuurgebieden. Dit alles geeft heldere argumenten om zuinig met bestaande zandwegen om te gaan en ze passend te beschermen.

Wit gespoten APV borden onverharde wegen

De gemeente Oirschot heeft maatregelen genomen om ongewenst verkeer in natuurgebieden tegen te gaan. De entreepunten van onverharde wegen en paden in bos- en natuurgebieden worden voorzien van verkeersborden. Hierdoor wordt de situatie duidelijker en kunnen we beter handhaven. Niet iedereen is het daar mee eens. Verkeersborden die o.m. langs de Liesdijk in Westelbeers zijn geplaats zijn met witte verf ondergespoten om ze onleesbaar te maken. Dit onder het mom van; "Ik wist niet dat ik hier niet mag rijden. De borden zijn onleesbaar!".

Witte verf over het C12 verkeersbord (Gesloten voor alle motorvoertuigen) als protest of om ze onleesbaar te maken?
Vrijdag 17 februari waren de verkeersborden vervangen. Nu zijn ze leesbaar, voor zolang het duurt.

Hoe weer je wildcrossers en andere gemotoriseerde overlastgevers uit natuurgebieden? De gemeente Oirschot was ze beu en pakte uit met 150 verkeersborden zodat niemand straks kan zeggen, "Ik had het niet gezien". Nu borden witgespoten zijn zullen motorrijders toch zeggen, "Ik had het niet gezien". Of dat gaat helpen is twijfelachtig. De bossen en natuurgebieden van de gemeente Oirschot zijn anno 2019 over het algemeen vrij toegankelijk voor allerlei verschillende vormen van natuurrecreatie. Omdat de verschillende vormen van recreatie niet altijd samengaan wordt in deze gebieden veel overlast ervaren. Er zijn verschillende vormen van ongewenste activiteiten in natuurterreinen, waarvan de gemotoriseerde voertuigen al sinds meerdere jaren tot de grootste bron van overlast voor de anderen behoren. Een ander probleem, wat deels het gevolg is van de goede toegankelijkheid van natuurterreinen voor gemotoriseerd verkeer is het dumpen van afval, houden van barbecues in de natuur en stoken van kampvuren. Het ongewenst gebruik van de bos- en natuurgebieden leidt bovendien tot schade en/of verstoring van de flora en fauna. Het aantal klachten over wildcrossers in natuurgebieden is fors en neemt toe. Daarnaast vinden met regelmaat (drugs)afvalstortingen in de natuurgebieden plaats. Gezien de omvang van deze afvalen drugsstortingen moeten hierbij een of meerdere gemotoriseerde voertuigen gebruikt zijn. De afvallen drugstortingen leiden (vaak) tot ernstige milieuschade en/of volksgezondheidrisico’s.

Het rijden of zich bevinden met een motorvoertuig in de natuurgebieden is verboden op grond van het vigerende bestemmingsplan Buitengebied en/of op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Op grond van het Bestemmingsplan Buitengebied 2013 fase 2 gelden in de natuurgebieden de enkelbestemmingen Bos of Natuur. Op grond van artikel 8.4 onder f. wordt onder strijdig gebruik met de bestemming het beoefenen van lawaaisporten begrepen. De genoemde natuurgebieden genoemd in paragraaf 2.1 zijn in de APV aangewezen als natuurgebieden waar gemotoriseerd verkeer (uitgezonderd bestemmingsverkeer) niet zijn toegestaan op de onverharde wegen. Op grond van Artikel 5:33 APV (Beperking verkeer in natuurgebieden) is het verboden op onverharde wegen en buiten de opengestelde paden te rijden of zich te bevinden met een motorvoertuig of een bromfiets.

Linker foto: bij de rust- en schuilplaats aan de Liesdijk (Maps - Street view).
Rechter foto: tegenover de toegang naar de Neterselse Heide (Maps - Street view).

Het verbod uit de APV is niet van toepassing op motorvoertuigen, bromfietsen, fietsen, paarden en andere weggebruikers:

a) Ten dienste van politie, brandweer en geneeskundige hulpverlening en van andere krachtens artikel 29 eerste lid, Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 door de bevoegde minister aangewezen hulpverleningsdiensten;
b) Die worden gebruikt in verband met beheer, onderhoud of exploitatie van de terreinen als in het eerste lid bedoeld;
c) Die worden gebruikt in verband met werken die krachtens wettelijk voorschrift moeten worden uitgevoerd;
d) Van de zakelijke gerechtigden, huurders en pachters van percelen die gelegen zijn binnen de terreinen als in het eerste lid bedoeld;
e) Voor het verkeer ten behoeve van bezoek en van de verzorging van de onder d bedoelde personen.

In de praktijk is het juridisch lastig op grond van de bepalingen uit de APV tegen ongewenst gemotoriseerd verkeer in de bos- en natuurgebieden op te kunnen treden. Zo moeten overtreders staande gehouden worden en kan achteraf niet op een kenteken geverbaliseerd worden. Uit recente jurisprudentie (ECLI:NL:GHARL:2018:7151) blijkt bovendien dat APV borden niet rechtsgeldig zijn om gemotoriseerd verkeer uit natuurgebieden te weren. De Rechter heeft hierbij geoordeeld dat wanneer wegen afgesloten moeten worden voor gemotoriseerd verkeer verkeersborden uit Bijlage 1 van het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens 1990 moeten worden gebruikt.

Uiteindelijk is gekozen voor de variant; C12 (Gesloten voor alle motorvoertuigen), met een tekstbord; "Uitgezonderd (bezoekers van) bewoners, terreineigenaren en beheerders", waarbij "Quads, trikes en crossmotoren niet toegestaan" zijn. Het bord toont motorrijders op twee wielen en vier wielen. Verkeerstechnisch; Op twee en meer wielen. Daarmee zijn motorfietsen trikes, quads, en terreinvoertuigen omvat, maar ook een gewone personenauto.

Voetgangersbrug over de Groote Beerze

Vanmorgen scheen de zon weer volop. Eigenlijk was het een ochtend met twee gezichten. 's morgens was het winter, tegen de middag was het volop lente. Toen ik van huis fietste vroor het nog. De rijp was rijkelijk aanwezig, maar dat was snel voorbij. Tegen de middag was het 14 graden warmer dan 's morgens. Het water in de Groote Beerze was weer een stuk lager als een paar weken geleden.

Voetgangersbrug over de Groote Beerze, tussen de Beemden, Netersel - en de Grijze Steen, Casteren.

Aan de Fons van der Heijdenstraat, even buiten de bebouwde kom van Netersel kun je via een zandweg naar een weiland wandelen, waar een voetgangers draaimolen toegang geeft tot het weiland waar je de weg vervolgd. Het gebied is plaatselijk bekend als de Beemden. Als je langs de nieuwe waterloop verder wandelt richting de beek en aldaar rechts aanhoudt, kom je bij de voetgangersbrug waar je aan de overkant je weg kunt vervolgen doorheen de Grijze Steen. Als je de wandelroute door de Grijze Steen - aan De Biezegoren, Casteren - volgt kom je uiteindelijk uit aan de noordelijke gebiedsgrens. Daar ligt ook een voetgangersbrug, exact gelijk als deze op de foto. Aan de overkant ben je weer op het grondgebied van Netersel. Als je links aanhoudt kom je weer bij het beginpunt. Dan is de cirkel rond. De bruggen verbinden de wandelroutes aan beide zijde van de Groote Beerze. Sinds de herinrichting van de beek is het niet meer mogelijk om lans de beek te wandelen. Dat deel is voortaan rustgebied van wat er zo in de natuur leeft, vogels, insecten, reptielen en meer.

Om de motorrijders te weren is de brug erg smal gemaakt, met een hoge opstap. Sommige wandelaars klagen over de hoge opstap, maar als je het te makkelijk maakt weer je ook niet de je perse wel wilt weren. De motorcrossers waren, en helaas zijn nog altijd een probleem in natuurgebieden. Ze hinderen de wandelaars, ploegen de bodem om en verjagen het wild door hun gedrag en het lawaai dat ze maken. En dat weten ze ook. Regelmatig zie ik ze rijden met een kentekenplaat die helemaal onder de modder zit, terwijl de rest bijna smetteloos schoon is. Ook zag ik borden die een toegangsverbod voor gemotoriseerd verkeer, die met een spuitbus witgespoten zijn, en zo de verkeersborden onleesbaar maken.

Vliegden op de natte Neterselse Heide

Vanmorgen fietste ik over de Neterselse Heide. Daar staan enkele Vliegdennen, een natuurlijke zaailing van de Grove den. De natuurlijke zaaivorm groeit niet kaarsrecht, maar met - soms - grillige kronkels. Ook geplante Grove dennen kunnen kromme groeivormen hebben. Deze zijn dan opgegroeid aan de rand van het bos. Dennen van deze soort die omsloten zijn met soortgenoten groeien wel recht omhoog. Daar is het licht te vinden. Bomen groeien altijd naar het licht toe.

Een van de Vliegdennen op de natte Neterselse Heide.

Een vliegden is een door natuurlijke uitzaaiing verspreide grove den (Pinus sylvestris). De benaming is te danken aan de wijze waarop het zaad waaruit de boom is gegroeid op zijn plaats kwam, het is namelijk meegevoerd door de wind. Het zaad van de vliegden is licht en voorzien van een vleugeltje waardoor de wind het vrij ver kan meenemen. Er is geen sprake van een aparte genetische vorm, maar door de natuurlijke uitzaaiing buiten op vooral open zandgronden zoals heide en stuifzand wijkt de vorm van de vliegden nogal af van de grove den die in een bos groeit. Bosbomen zijn door de aanplanting van veel bomen in een dicht verband op weinig grond in een onderlinge concurrentie om licht. Als gevolg daarvan ontwikkelen ze lange, rechte stammen en hoge kruinen. De vliegden daarentegen staat vaak alleen, vangt rondom licht op en groeit daardoor uit tot een boom met laaghangende takken en brede kroon. Ook als een groep vliegdennen tezamen opgroeit tot een bos blijft dit beeld bewaard.

De achtzalighedenboom in het Belgische Lille en de vliegden in de Halsche Beemden Minderhout zijn bekende voorbeelden van oude vliegdennen.

Strijd om versmalde Prins Hendriklaan gaat verder

De Raad van State heeft de gemeente Hilvarenbeek in een conflict met buurgemeente Reusel-De Mierden over de versmalling van de Prins Hendriklaan in Esbeek voorlopig in het gelijk gesteld. De meld het Eindhovens Dagblad vandaag. Althans, de hoogste bestuursrechter draagt woensdag in een uitspraak de rechtbank in Den Bosch op alsnog serieus inhoudelijk te kijken naar de bezwaren van Hilvarenbeek tegen een besluit van Reusel de Mierden om de Prins Hendriklaan te versmallen naar twee meter.

Twee meter, en geen centimeter meer

De Bossche bestuursrechter verklaarde Hilvarenbeek eerder om technische en juridische redenen niet ontvankelijk. Daar klopt niets van, zo oordeelt ’s lands hoogste bestuursrechter. Die vindt dat de rechtbank in Den Bosch alsnog moet kijken of Hilvarenbeek een punt heeft met haar bezwaren tegen de wegversmalling. Eind 2020 versmalde wegeigenaar ASR van Landgoed De Utrecht de Prins Hendriklaan met paaltjes, zodat er geen vrachtwagens en trekkers meer met goed fatsoen over de weg kunnen. Verkeer breder dan twee meter kan niet meer dwars over landgoed De Utrecht in Esbeek rijden, tot grote ergernis van de gemeente Hilvarenbeek die zich daarover heeft beklaagd bij buurgemeente Reusel-De Mierden.

De voormalig rentmeester Harry Breviers van De Utrecht was het echter zat. "Wij vragen al twaalf jaar om een oplossing." Sinds oktober 2020 staan er twee paaltjes iets meer dan twee meter uit elkaar op de Prins Hendriklaan op grondgebied van Reusel - De Mierden. Een bordje dat zwaar verkeer daar niet door mag, staat er misschien al wel veertig jaar, schatte Breviers. "Daar werd nooit op gehandhaafd."

De gemeente Reusel-De Mierden keurde de wegversmalling met een verkeersbesluit goed. Dat viel verkeerd bij Hilvarenbeek dat nu via de rechter hoopt het besluit terug te kunnen draaien. De rechtbank Den Bosch oordeelde in het voordeel van Gemeente Reusel - De Mierde. Na het hoger beroep bij de Raad van State is de rechtbank in Den Bosch weer aan zet.

19 Indische Ganzen op het Belevense Zwartven

De Indische ganzen (Anser indicus) zijn honkvast op de Belevensche heide. De ene dag zitten ze aan de westzijde van het Beleven (straat), dan weer op of bij het Zwartven, het kleine vennetje van het Beleven. Vanmorgen trof ik het. De mist was weggebrand door de zon en de ganzen maakte zich niet druk op mijn aanwezigheid. Zo kon ik veel ganzen ook eens van de voorkant fotograferen. Gezien het aantal dat dagelijks enigszins wisselt, kun je concluderen dat ze regelmatig weg vliegen, en dat een aantal elders neer strijkt.

Het zijn exoten, maar wie maalt daar om. De Indische ganzen zijn in ieder gevan mooier als de Grauwe ganzen.

Er zijn exoten die geen gevaar opleveren voor de natuur in ons land. De Indische gans levert geen natuur of andere schade op. Andere vogelsoorten die exotisch zijn, zijn; Zwarte zwaan, Blauwe pauw, Casarca, Carolina-eend, Mandarijneend, Bruinkopdiksnavelmees, Sneeuwgans, Heilige ibis en de Rosse stekelstaart. Bij de Nijlgans (domminant), Kleine Canadese Gans, Grote Canadese gans, Monniksparkiet, Halsbandparkiet en de Grote Alexanderparkiet ligt dat iets genuanceerder. Sommige (de ganzen) zijn in erg grote getale uitgegroeid dat ze de boereakkers kaal eten. andere - de parkiet / pappagaaien - nemen de nestgelegenheden van onze holenbewoners in. Zo zijn er in diverse steden waar veel papegaaiachtige is zwermen voorkomen nauwelijks nog holen over voor spechten, die na het uithakken vaak verdreven worden door de papegaaien.

Sommige exoten groeien uit tot een plaag. Dit zijn de zogenaamde invasieve exoten. Ze kunnen schade veroorzaken aan: Schadelijke exoten kunnen inheemse planten en dieren verdringen of zelfs laten verdwijnen. Invasieve exoten verstoren daarmee het natuurlijke evenwicht. Exoten kunnen ziektes overbrengen op mensen. Een Aziatische tijgermug kan met zijn steek ziekten overbrengen, bijvoorbeeld dengue (knokkelkoorts).

De exoten die wel een bedreiging vormen voor onze natuur zijn de exoten die hier geen natuurlijke vijanden hebben, of de natuur op een andere manier schade toe brengen. Denk aan het graven van gangen die de dijken verzwakken. De Rijksoverheid schrijft op hun website dat "planten en dieren die van nature niet voorkomen in Nederland of in Europa, kunnen uitgroeien tot een plaag. Deze exoten kunnen een bedreiging vormen voor de natuur en de gezondheid van mensen. Daarom bestrijdt de overheid schadelijke exoten." Mensen hebben deze planten en dieren ingevoerd of ze zijn meegekomen met schepen of auto’s. Vaak hebben exoten geen natuurlijke vijanden waardoor hun aantal snel kan groeien.

De Indische gans kent zijn oorsprong in Centraal-Azie (Oost-Afghanistan, Zuid-China, Tibet, Bhutan, Kazachstan, Kirgizie, Tadzjikistan, Oezbekistan, Mongolie en aangrenzend deel van de Russische federatie). In het najaar vliegt de gans om te overwinteren over de Himalaja naar de draslanden van Pakistan, Bangladesh, India van Assam en tot zuidelijk in Tamil Nadu en verder in Noord-Birma, Thailand en Vietnam. De meeste Indische Ganzen worden gezien in de omgeving van de broedplaatsen, waar ze zich veelal aansluiten bij andere ganzen. De Nederlandse vogels, die standvogel zijn, krijgen in het winterhalfjaar gezelschap van wat vogels uit aangrenzende landen.

Vanaf 1986 broeden er jaarlijks Indische Ganzen in ons land. De aantallen namen langzaam toe naar rond 100 paren tijdens de eeuwwisseling en nog wat meer daarna. Van een stormachtige toename, zoals bij verschillende andere ganzen, is geen sprake. Het gaat om nakomelingen van losgelaten of ontsnapte vogels, die veelal nog bij de oorspronkelijke locaties broeden. Voorbeelden zijn de omgeving van Nieuwkoop en enkele gebieden langs de Lek. Vaak nestelen verschillende paren op korte afstand van elkaar op eilanden of kribben. Het duurt overigens soms enkele jaren voordat lokaal aanwezige vogels tot broeden overgaan.

Nachtvorst zorgt weer voor winterse sferen

De nachtvorst, gecombineerd met de mist, zorgden vanochtend weer voor winterse sferen. De rijp zat weer op de bomen, het gras en alles waar de mist zich op afgezet had. Vanmorgen fietste ik gewapend met twee spiegelreflex camera's over Landgoed de Utrecht en later naar het Beleven. Daar in een volgend artikel meer over (Indische ganzen). Ik had een korte zoomlens op mijn oude Nikon D300 gezet, waarmee ik landschapsfoto's meer maakte. Mijn nieuwere Nikon D500 met telelens gebruikte ik om de Indische ganzen te fotograferen.

De heide bij het Goor (ven) is overwoekerd door grassen die nu met rijp behangen zijn.

Wie zegt Landgoed De Utrecht, denkt gelijk aan de de Flaes en het Goor ven. Landgoed De Utrecht is een ontginningslandgoed dat is ontstaan door het ontginnen van heide grond. Het doel hiervan was het tot stand brengen van akkergronden en productiebossen. Rond 1850 bestond het gebied uit uitgestrekte heidevelden, in feite gedegradeerd bos met name als gevolg van houtkap en overbeweiding. Uit de Topografische en Militaire Kaart van circa 1850 blijkt dat het gedeeltelijk om natte heide ging; in het gebied liggen verschillende vennen en vennetjes. Na de uitvinding van de kunstmest aan het eind van de negentiende eeuw werden schapen overbodig als leverancier van dierlijke mest, en daarmee de heide als graasgrond. Grootschaliger dan voorheen werden de heidevelden ontgonnen. De droge heide werd bebost en de vochtige heide omgezet in cultuurgrond: dit zijnde zogenaamde ‘jonge heideontginningen’. Binnen het gebied lagen de oude, middeleeuwse ontginningen Dun, Tulder en Lange Gracht. Vooral de geschiedenis van Tulder of Teulder gaat ver terug: rond 1400 waren hier al percelen in cultuur gebracht en ontstond er een pleisterplaats met een bierbrouwerij en jeneverstokerij. Bij de ontginning van het landgoed zijn deze buurtschappen met hun akkercomplexen grotendeels bebost.

De strook met dennenbomen langs het fietspad is gerooid om meer ruimte te geven aan de heide.

Op 11 november 2011 is de uitkijktoren D’n Flaestoren geopend, naar een ontwerp van LuijtenISmeuldersIArchitecten uit Tilburg. Door 8 bomen van het landgoed zelf, elk zo’n 25 meter lang en 3000 kg zwaar, te combineren met slanke stalen kolommen is een open structuur gecreëerd waarin, door een afwisseling van trappen en bordessen, een makkelijk te belopen route naar het uitzichtbalkon op 22 m hoogte leidt. Vandaar en vanaf elke traptrede er naar toe, heb je een prachtig uitzicht over het niet toegankelijke deel van het natuurgebied De Flaes en het Goorven en de bossen er rondom heen.

Het Goorven, dat met 5,6 ha het grootste ven in de omgeving is. Tussen de Flaes en Goorven zijn een paar vennen heringericht. Landgoed De Utrecht kent drie grote vennen als de Flaes, de Kleine Flaes en het Goorven. De Flaes heeft een oppervlakte van 4,9 ha, de Kleine Flaes is 1,8 ha groot en het Goorven 5,6 ha. De natuurreservaten het Goor en de Flaes, in het zuidoosten van De Utrecht, vormen een kern van het vogel eldorado op het landgoed. Gelegen tussen uitgestrekte boscomplexen, omringd door de natte Neterselse- en Mispeleindse heide, roepen deze oer-oude vennen herinneringen op aan lang vervlogen tijden, toen alleen een oude turfsteker op de hoogte was van het bestaan van deze sompige moerassen. Momenteel telt het landgoed in totaal meer dan 130 soorten broedvogels met beroemde soorten als de genoemde ijsvogel, nachtzwaluw, zwarte specht, bonte specht, kerkuil, bosuil, wulp. Zelfs een kolonie Aalscholvers broeden in bomen midden in de Flaes, die vanaf het 22 meter hoge balkon van de Flaestoren goed waren te zien gedurende de vroege broedperiode.

Indische Ganzen nu op het Reuselse Zwartven

Vanmorgen zou het helder zijn, was de voorspelling, ideaal om de Indische ganzen nog eens te gaan fotograferen. Maar de ochtend begon mistig. Omdat de post een pakketje zou bezorgen moest ik rond 11 uur weer thuis zijn. Toch ging ik even kijken, in de hoop dat de mist op zou trekken tegen dat ik daar met de fiets aan zou komen. Dat viel tegen. Omdat ik er toch was, maakte ik enkele foto's van de Indische ganzen, die nu aan het Zwartven zaten.

De Indische Ganzen zaten vanmorgen op het Reuselse Zwartven (Belevensche Heide)

Het zwartven, door velen het kleine Beleven genoemd, licht in het buitengebied van Reusel, zuidelijk van het (grote) Beleven (uitspreken; Bele-ven). Vanmorgen zaten er zo'n 15 tot 20 Indische Ganzen te rusten en te foerageren.

De Indische gans kent zijn oorsprong in Centraal-Azie (Oost-Afghanistan, Zuid-China, Tibet, Bhutan, Kazachstan, Kirgizie, Tadzjikistan, Oezbekistan, Mongolie en aangrenzend deel van de Russische federatie). In het najaar vliegt de gans om te overwinteren over de Himalaja naar de draslanden van Pakistan, Bangladesh, India van Assam en tot zuidelijk in Tamil Nadu en verder in Noord-Birma, Thailand en Vietnam.

Vanaf 1986 broeden er jaarlijks Indische Ganzen in ons land. De aantallen namen langzaam toe naar rond 100 paren tijdens de eeuwwisseling en nog wat meer daarna. Van een stormachtige toename, zoals bij verschillende andere ganzen, is geen sprake. Het gaat om nakomelingen van losgelaten of ontsnapte vogels, die veelal nog bij de oorspronkelijke locaties broeden. Voorbeelden zijn de omgeving van Nieuwkoop en enkele gebieden langs de Lek. Vaak nestelen verschillende paren op korte afstand van elkaar op eilanden of kribben. Het duurt overigens soms enkele jaren voordat lokaal aanwezige vogels tot broeden overgaan.

De meeste Indische Ganzen worden gezien in de omgeving van de broedplaatsen, waar ze zich veelal aansluiten bij andere ganzen. De Nederlandse vogels, die standvogel zijn, krijgen in het winterhalfjaar gezelschap van wat vogels uit aangrenzende landen. Lokale bestrijdingsacties zorgen soms voor een gevoelige terugval van de aantallen.

25 Indische Ganzen op de Belevensche Heide

Eergisteren had ik mijn fotocamera met telelens niet bij. Vanmorgen wel. Vanmorgen zaten in het buitengebied van Reusel aan de westzijde van de straat Beleven weer 20 tot 25 Indische Ganzen te rusten en te foerageren in het grasland van de Belevensche Heide. Deze keer zaten niet in het water maar op het grasland voor het water. Het zijn geen alledaagse gasten. Dit is een invasie exoot. De Indische gans kent zijn oorsprong in Centraal Azië, en broedt sinds 1986 in Nederland. Het gaat om nakomelingen van losgelaten of ontsnapte vogels.

De Indische gans kent zijn oorsprong in Centraal-Azië (Oost-Afghanistan, Zuid-China, Tibet, Bhutan, Kazachstan, Kirgizie, Tadzjikistan, Oezbekistan, Mongolie en aangrenzend deel van de Russische federatie). In het najaar vliegt de gans om te overwinteren over de Himalaja naar de draslanden van Pakistan, Bangladesh, India van Assam en tot zuidelijk in Tamil Nadu en verder in Noord-Birma, Thailand en Vietnam.

Vanaf 1986 broeden er jaarlijks Indische Ganzen in ons land. De aantallen namen langzaam toe naar rond 100 paren tijdens de eeuwwisseling en nog wat meer daarna. Van een stormachtige toename, zoals bij verschillende andere ganzen, is geen sprake. Het gaat om nakomelingen van losgelaten of ontsnapte vogels, die veelal nog bij de oorspronkelijke locaties broeden. Voorbeelden zijn de omgeving van Nieuwkoop en enkele gebieden langs de Lek. Vaak nestelen verschillende paren op korte afstand van elkaar op eilanden of kribben. Het duurt overigens soms enkele jaren voordat lokaal aanwezige vogels tot broeden overgaan.

De meeste Indische Ganzen worden gezien in de omgeving van de broedplaatsen, waar ze zich veelal aansluiten bij andere ganzen. De Nederlandse vogels, die standvogel zijn, krijgen in het winterhalfjaar gezelschap van wat vogels uit aangrenzende landen. Lokale bestrijdingsacties zorgen soms voor een gevoelige terugval van de aantallen.