Grondwater welt op uit de beregeningsput

Het grondwater staat zo hoog dat het opwelt uit de beregeningsput. De akker zal wel iets lager liggen als elders, zodat van hoger gelegen plaatsen het water ondergronds zich verplaatst en op lagere gronden omhoog welt. Dit is een vorm van kwelwater.

Grondwater welt op uit de beregeningsput

Kwel is uittredend grondwater. "Kwel is grondwater dat door natuurlijke of kunstmatige hoogteverschillen in grondwaterspiegels door dijken of doorlatende ondergrond in polders terecht komt en kan plaatselijk aan de oppervlakte treden. Wanneer een dijk teveel water doorlaat, ontstaat kwel. Als er geen kanaal met dijken in de buurt zijn, kan het ook van (veel)hoger gelegen gronden komen waar na veel neerslag (regen) is gevallen. Als de grondwaterverzadiging extreme vormen aan neemt zal het door de communicerende werking op lagergelegen gronden opwellen. Een beregeningsput is natuurlijk een open verbinding met de wateraders waardoor het water makkelijk omhoog komt. Omdat de pijp gescheurd is komt het daar uit de naar buiten.

Kwel kan ook voorkomen in een sloot. Dat noemen we een kwelsloot. Door een ondergrondse waterstroom van een hoger naar een lager gelegen gebied verplaatst het water zich over afstanden van enkele meters tot meerdere kilometers. Omdat sloten lager in het landschap liggen zal het water dat ondergronds onder druk staat daar makkelijk kunnen uitstromen.

De Futen zijn weer aan het baltsen

Het is nog relatief vroeg in het jaar, maar de eerste baltsende futen zijn al waargenomen. Daarbij bewegen twee futen zich synchroon tegenover elkaar op het water, terwijl ze allerlei verschillende bewegingen maken. De balts is het geritualiseerde gedrag dat dieren vertonen voorafgaand aan het paren. Iedere soort heeft zijn typische balts. Vaak spelen kleuren, geluiden en zang, geuren en speciale bewegingen een rol.

De Futen zijn weer aan het baltsen

Futen hebben een uitgebreid baltsgedrag. Ze voeren twee soorten dansen uit tijdens de balts. In de eerste dans gaan het mannetje en het wijfje zij aan zij over het wateroppervlak. Voor de tweede dans duiken zij onder water en komen ze terug boven met een bek vol plantenslierten. Vooral bij vogels is baltsgedrag vaak sterk ontwikkeld. De balts vergroot de bereidheid tot paring, tijdens de balts neemt de seksuele motivatie toe. Tegelijkertijd vermindert de balts de agressie tussen de partners.

Aantal eieren gemiddeld 3-4, varieert van 1-6. Meestal één broedsel, soms tweede als jongen eerste nest 6-7 weken oud zijn. Broedduur: 25-29 dagen.

Water uit Schotelven stroomt over de zandweg

Het water dat uit de waterberging aan het Schotelven - even ten noorden van Netersel - loost het water over de zandweg het bos in. Omdat het pad niet meer berijdbaar was geworden zijn aan de kant van het bos greppeltjes gegraven. Wandelaars met laarzen kunnen de plassen met droge voeten passeren. Mountainbikers lukt dat ook nog, maar met de gewone fiets wordt dat wat lastiger.

Water uit Schotelven stroomt over de zandweg

De waterberging aan het Schotelven / Witvensberg is aangelegd om regenwater te bergen en die langzaam in de grond te laten wegzakken. Zo wordt het grondwaterpeil verhoogd, wat de verdroging helpt tegengaan. De waterberging vangt water bij hevige regen op en vermindert de kans op ondergelopen akker. Door het water op een groot oppervlak op te slaan krijgt het de kans om het grondwaterpeil te verhogen. Als het water lang blijft staan, ontwikkelen zich nieuwe natuur waterplassen.

Het oorspronkelijke Schotelven van voor 1950 - waar de huidige weg naar is vernoemd - bestaat niet meer. Bij de landbouwontginning rond 1950 is het Schotelven verdwenen. Bij de herinrichting van het Dal van de Groote Beerze en Natte Natuurparel De Utrecht, waar de Neterselse Heide ook onder valt, is het Natura 2000 gebied uitgebreid. Een brede strook landbouwgrond werd aangekocht en omgevormd tot natuurgebied. Daar is de voedselrijke toplaag afgeschraapt, waar oude plantenzaden die in de diepere bodem zijn overgebleven nu ontkiemen en meer kans op overleven krijgen doordat de grond die nu voedselarm is. Als de vernatting van het gebied stand houdt, krijgt ook deze plas de kans om zich te ontwikkelen.

Nu is het Natura 2000 gebied, net als Neterselse Heide, waar het direct aan grenst. Omdat het daar een rust- en broedgebied betreft is niet toegankelijk voor publiek. Overigens mogen wandelaars en fietsers nergens buiten de opengestelde paden. Daar lijkt zich niet iedereen van bewust te zijn. Regelmatig lopen mensen met een niet aangelijnde hond naar het water en beseffen niet hoe gestrest de broedvogels daar op reageren.

Moerasbos door hoog water Groote Beerze

De overvloed aan water die door de Groote Beerze stroomt, zorgt er voor dat aangelegen laag gelegen bospercelen onder water zijn komen staan. Deze vloeibossen dienen als waterberging bij hoog water. Het water kan daar worden vastgehouden en kan zo langzaam de grond in zakken. Dit is een van de maatregelen die door het waterschap en provincie zijn genomen om de verdroging tegen te gaan en de overlast bij hoogwater te minimaliseren als het veel en langdurig regent. Zo zijn aanliggende bospercelen langs de Groote Beerze omgevormd tot moerasbossen.

Hoog water in de Groote Beerze zorgt voor ondergelopen bospercelen.

Het waterpeil in onze beken is deze winter gestegen tot een historische hoogte. Bij een aantal waterbergingen loopt het water over de de (zand)wegen. Op enkele plaatsen stroomt het aan de andere kant van de (zand)weg een sloot in of rechtstreeks in een laaggelegen bos. Op andere plaatsen zorgt dat voor overlast, maar daar worden indien nodig passende maatregelen genomen. In o.a. Lage Mierde, Goirle en Hilvarenbeek zijn een aantal wegen en fietspaden door de gemeente afgezet, omdat daar wateroverlast is. In Netersel stroomt het water uit de waterberging aan het Schotelven over de zandweg het naastgelegen bos in en stroomt een stuk verder via een sloot verder. De waterbergingsvlakte aan weerzijde van de zandweg die vanaf de Ruttestraat naar de Neterselse Heide leidt staat ook goed vol, maar die vlakte ligt laag genoeg om nog meer water te kunnen bergen.

Langs de Groote Beerze, tussen de Fons van der Heijdenstraat Netersel en De Biezengoren Casteren wordt veel water geborgen in de laaggelegen bossen. Daar staat met plaatsen meer dan een halve meter water. Ook de aanliggende laaggelegen graslanden dienen als waterberging. Zoals bij de grote rivieren waar ruimte voor de rivier is gemaakt, is dat ook bij veel beken in de Brabantse Kempen. Ook in andere regio's in ons land worden natuurherstel projecten opgestart of zijn al gaande. Ook daar wordt water geborgen om de verdroging tegen te gaan en om wateroverlast bij veel regen op te vangen.

De Groote Beerze is een beek in zuiden van provincie Noord-Brabant. Het stroomgebied stroomgebied wordt beheert door waterschap De Dommel. De Groote Beerze ontspringt in de Belgische gemeente Lommele. Vandaar stroomt ze als Aa of Goorloop in noordelijke richting, waar ze de Nederlandse grens overschrijdt in de gemeente Bergeijk. Bij Hapert voegt het Dalemstroompje zich bij de beek. Vanaf daar heet de beek Groote Beerze. Ten zuiden van Casteren komt het Wagenbroeks Loopje in de beek uit, die vervolgens omgeven wordt door het natuurgebied Dal van de Groote Beerze, en hierna stroomt de beek langs de Neterselse Heide en de Landschotse Heide in de gemeente Oirschot via de Aardbossen.

Ten noorden van Westelbeers begint een omleidingskanaal, terwijl de oorspronkelijke loop zich voor het eerst meanderend voortzet langs Middelbeers. Waar het beekje het Landgoed Baest binnenstroomt wordt het omleidingskanaal gekruist. De Groote Beerze stroomt langs het landhuis om een paar honderd meter ten noorden daarvan samen te komen met de Kleine Beerze, waarna de stroom zich als Beerze voortzet.

Bij de ruilverkavelingen tussen 1960 en 1970 werd een groot deel van het de beek gekanaliseerd. Vanaf 2005 is men met beekherstel begonnen ter hoogte van het Beers broek, waarbij een meanderende loop werd uitgegraven. Hier werd ook een overstromingsgebied aangelegd. In 2021 werd begonnen met het de van Herinrichting Beekdal Groote Beerze. Jaren van voorbereiding gingen er aan vooraf. Er werden info en inspraak sessies belegd, eerst in cafés, later online. Door de Corona pandemie was het niet meer mogelijk om live sessies te organiseren. Het project, project 1 genoemd, loopt van af de eerste stuw in de Groote Beerze, vanaf de Hoeve en loopt iets voorbij natuurgebied de Grijze Steen. Op 6 september werd begonnen met de uitvoering van het project 'Herinrichting beekdal Groote Beerze'. Tussen de Biezengoren aan de Casterse kant, en de Schipstaarten aan de Neterselse kant werd begonnen met het uitgraven van de nieuwe meanders.

De Zwarte zwaan op Golfbaan Midden Brabant

Als de golfers even geen balletje aan het slagen zijn op golfbaan Midden-Brabant, zijn de watervogels die de aandacht trekken. De golfbaan kent enkele waterpartijen. Daar zitten eenden, aalscholvers, reigers en een Zwarte zwaan.

De Zwarte zwaan op Golfbaan Midden Brabant

De man en vrouw van de zwarte zwaan zijn bijna identiek. Geheel zwart met wat witte slagpenuiteinden, zwartgrijze poten, rode snavel met voorop een witte dwarsstreep en rode ogen. De zwarte zwaan heeft van alle zwanen de langste hals: meer dan half zo lang als de totale lichaamslengte. Hij wordt 110 tot 140 centimeter lang en tot zes kilogram zwaar. Vrouwtje is iets kleiner met een kortere, dunnere hals, lichtere rode ogen, lichtere rood gekleurde snavel en minder sterk opgekrulde rugveren.

De zwarte zwanen vormen rond hun tweede levensjaar een koppel voor het leven. De kuikens worden door de ouders samen opgevoed. De zwarte zwaan is niet honkvast. Bij zwerftochten kan hij afstanden van honderden kilometers overbruggen en zorgt zo ook zelf voor zijn verspreiding. Kenmerkend is de klagende, trompetterende roep bij hun nachtelijke vluchten. Zijn voedsel bestaat uit grassen en waterplanten.

Deze soort komt van nature voor in Australië, Tasmanië en Nieuw-Zeeland. De zwarte zwaan is een populaire sierwatervogel die veel wordt gehouden en gekweekt. Ontsnapte of uitgezette exemplaren kan men ook in de Europese natuur tegenkomen, maar worden beschouwd als exoot. In Europa broeden ze het gehele jaar door.

Grote bonte specht kuikens gaat het nest verlaten

Dit is de tweede Grote bonte specht die ik dit jaar vond, de eerste die op uitvliegen staat. Ik was met de fiets onderweg, toen ik de jonge kuikens hoorde kwetteren. Gelukkig had ik mijn kleine videocamera bij en ook een middel-klein statief. Nooit zonder van huis gaan. Je weet maar nooit wat je onderweg tegen komt.

Grote bonte specht kuikens gaat het nest verlaten

Ik stelde mijn videocamera op tussen de struiken. Zelf ging ik een stukje verderop tussen de struiken zitten om niet op te vallen. ik kan de camera op afstand bedienen middels een App op mijn telefoon. Zodra ik de oudervogel aan zag komen, of ik dacht de camera aan te moeten zetten om niet te laats te zijn, starten ik de opname. Ook zit er een Pre-record functie op. Als je die activeert, worden de 3 seconden voor het inschakelen ook meegenomen. Die 3 seconden staan dan al paraat om niet het begin te missen.

Na elk nestbezoek van de specht verplaatste ik de camera om zo vanuit een ander hoek een volgende opname te maken, of zoomde ik verder in op het nest, om zo een close-up te maken en zo meer gedetailleerde opnames te maken. De opname's werden gemaakt met een Panasonic 4K Ultra HD videocamera. Dat is een videocamera met een kleine sensor. Goed 4K beeld, maar toch minder gedetailleerd als mijn Nikon D500. Maar die is groter en moet op een groot zwaarder statief. Op de fiets is dat minder handig.

Het uithakken van een nestholte duurt gemiddeld 14-25 dagen. Zowel het mannetje als het vrouwtje hakken de langwerpige holte uit. De nestopening is ongeveer 5,5 cm breed en die leidt naar een ronde nestholte die 20-30 cm diep ligt en zo’n 12-15 cm breed is. Hetzelfde gat wordt vaak meerdere jaren na elkaar gebruikt. In de nestholte worden de eieren gewoon op het hout gelegd. Eveneens wordt er gebruik gemaakt van nestkasten. Overigens worden veel nestkasten ook zwaar beschadigd door het hakken rond het vlieggat. Dit wordt ook gedaan om bij de jonge vogels en/of de eieren te komen die uit het nest worden geroofd.

De broedtijd begint in april en gaat door tot eind mei en er is een legsel. Het vrouwtje legt meestal 4 tot 7 eieren (glanzend wit). Beide geslachten broeden, doch hoofdzakelijk het vrouwtje. De broedtijd bedraagt 12-16 dagen. De jongen worden door beide ouders verzorgd en verlaten het nest na 18-21 dagen. Als de jongen zijn uitgevlogen worden ze nog ongeveer 10 dagen gevoerd.

Moeras en watervogels in de Brabantse Kempen

"Moeras en watervogels in de Brabantse Kempen" is een vervolg op "Bos en Heidevogels in de Brabantse Kempen". Alle vogels is deze video zijn door mijzelf gefilmd. Natuurlijk heb ik meer soorten voor de lens gehad, maar die zijn gefotografeerd, geen video dus.

Moeras en watervogels in de Brabantse Kempen

Met de ontginning van grote moerassen is de situatie voor veel moerasvogels, ooit zo kenmerkend voor ons land, penibel geworden. Veel ervan, waaronder de Roerdomp, staan inmiddels op de Rode Lijst. Een belangrijk knelpunt in de bescherming van moerasvogels blijkt de leemte in kennis over de factoren die deze achteruitgang veroorzaken en hoe optimaal beheer voor moerasvogels gestalte moet krijgen. De bedreigde moerasvogels zijn vooral gebonden aan jonge successiestadia met riet. Er is een gebrek aan jonge moerassen en een aantal moerasvogels dreigt uit (het grootste deel van) Nederland te verdwijnen.

Voedsel in de vorm van vissen, amfibieën en hun larven, (water)insecten regenwormen en andere ongewervelden wordt vooral gezocht in en boven open water, drijfbladvegetaties, drijftillen, trilvenen, lage oevervegetaties van moeraspioniers, grote zeggen en boven nat kruidenrijk gras- of hooiland. Hogere moerasvegetaties zijn van weinig belang en bos en struweel worden gemeden.