woensdag 30 mei 2018

Middelste bonte spechten vliegen bijna uit

Vanmiddag ging ik nog een terug naar de Middelste bonte specht. De jonge kuikentjes groeien goed. Over een dag of drie vliegen ze waarschijnlijk uit, zo kwiek en groot zijn ze al. Soms komen ze tot aan hun schouders uit het vlieggat als de ouder weer wegvliegt voor een nieuwe voorraad insecten en wormen.

De Middelste bonte specht vliegen de hele dag op en af om voedsel aan aan te voeren.

De Middelste bonte specht (Dendrocopos medius) lijkt een beetje op de Grote bonte specht maar iets kleiner. Een volwassen middelste bonte specht heeft een lichaamslengte van ongeveer 19,5 tot 22 centimeter. Wit gezicht met in wit geïsoleerd oog. Rode pet in alle kleden, niet afgezet aan onderzijde met zwart. Zalmroze 'broek', flankstreepjes. Zwart-witte vleugels met grote witte schoudervlek. Wat verwarrend kan werken met nog niet volwassen grote bonte spechten.

Beide geslachten hebben een geheel rode kopkap zonder zwarte bies. Bij verstoring of opwinding worden de rode kopveren opgezet. Op het achterhoofd heeft het mannetje meestal een duidelijke grens tussen het rood van de kopkap en het zwart in de nek. Het vrouwtje heeft een iets minder felrood gekleurde kopkap. De overgang tussen het rood en het zwart op het achterhoofd is soms vager en vertoont soms ook gelige of bruinige tinten. Buiten dit verschil, dat niet altijd aanwezig is en in het veld moeilijk is te onderscheiden, bestaat er geen noemenswaardige seksuele dimorfie. Hiermee onderscheidt de middelste bonte specht zich van de meeste andere spechtensoorten.


De middelste bonte specht is een dagactieve vogel. De specht is een groot deel van de dag beweeglijk op zoek naar voedsel. Hij houdt zich bij voorkeur op in de middelste en bovenste vegetatielagen van loofbomen. Hierdoor is hij relatief moeilijk te ontdekken wanneer een boom blad draagt. Vroeg in de middag wordt meestal een pauze gehouden, waarin de middelste bonte specht rust, zijn veren glad strijkt of met opgezette veren zonnebaadt.

De nestholte wordt uitgehakt in een boomstam of dikke tak van een loofboom, bij voorkeur in zachte houtsoorten. Doorgaans is het mannetje reeds begonnen voordat een koppel is gevormd. Daarna helpt het vrouwtje om het nest verder uit te hakken, al blijft het mannetje het grootste aandeel hierin leveren.


De middelste bonte specht heeft de typische gewoonte om de nestingang onder een overkapping te maken, zoals een aanhechting van een grote tak of een consolevormige paddenstoel als de echte tonderzwam. Het vlieggat heeft een doorsnede van minimaal 34 millimeter en de nest een breedte van ongeveer 12 centimeter en een diepte tussen de 20 en 35 centimeter. Nestholtes van de middelste bonte specht zijn aangetroffen van een tot meer dan twintig meter boven de grond, maar meestal op een hoogte van vijf tot tien meter.

dinsdag 29 mei 2018

Middelste bonte specht met nest jonge

De Middelste bonte specht doet het langzaam maar zeker iets beter in Nederland en België, maar het is nog steeds de zeldzaamste in vergelijking met de Grote bonte specht en Kleine bonte specht. Hij is vooral in Oost- en Zuid-Nederland te zien. De middelste bonte specht houdt van oud eikenbos. Vandaag was het de eerste keer dat ik er fatsoenlijke foto's van kon maken. Geen makkelijke opname's, vanwege het donkere bos, maar het leverde wel mooie beelden op.

De Middelste bonte specht, met een complete rood pet, een rossige stuit en gestreepte borst.

De Middelste bonte specht (Dendrocopos medius) lijkt een beetje op de Grote bonte specht maar iets kleiner. Een volwassen middelste bonte specht heeft een lichaamslengte van ongeveer 19,5 tot 22 centimeter. Wit gezicht met in wit geïsoleerd oog. Rode pet in alle kleden, niet afgezet aan onderzijde met zwart. Zalmroze 'broek', flankstreepjes. Zwart-witte vleugels met grote witte schoudervlek. Wat verwarrend kan werken met nog niet volwassen grote bonte spechten.

Beide geslachten hebben een geheel rode kopkap zonder zwarte bies. Bij verstoring of opwinding worden de rode kopveren opgezet. Op het achterhoofd heeft het mannetje meestal een duidelijke grens tussen het rood van de kopkap en het zwart in de nek. Het vrouwtje heeft een iets minder felrood gekleurde kopkap. De overgang tussen het rood en het zwart op het achterhoofd is soms vager en vertoont soms ook gelige of bruinige tinten. Buiten dit verschil, dat niet altijd aanwezig is en in het veld moeilijk is te onderscheiden, bestaat er geen noemenswaardige seksuele dimorfie. Hiermee onderscheidt de middelste bonte specht zich van de meeste andere spechtensoorten.


De middelste bonte specht is een dagactieve vogel. Hij deelt zijn dag in tussen zonsopgang en zonsondergang, maar is minder actief bij slechte weersomstandigheden. De specht is een groot deel van de dag beweeglijk op zoek naar voedsel. Hij houdt zich bij voorkeur op in de middelste en bovenste vegetatielagen van loofbomen. Hierdoor is hij relatief moeilijk te ontdekken wanneer een boom blad draagt. Vroeg in de middag wordt meestal een pauze gehouden, waarin de middelste bonte specht rust, zijn veren glad strijkt of met opgezette veren zonnebaadt. De middelste bonte specht brengt deze periode doorgaans in de bovenste boomkronen door. Reeds voor de schemerperiode verblijft hij in de nabijheid van zijn slaapplaats. Hij brengt de nacht door in een boomholte of soms in een nestkast.

De nestholte wordt uitgehakt in een boomstam of dikke tak van een loofboom, bij voorkeur in zachte houtsoorten. De middelste bonte specht kiest hiervoor bomen als populieren, wilgen of elzen, maar ook dood of beschimmeld hout. Doorgaans is het mannetje reeds begonnen voordat een koppel is gevormd. Daarna helpt het vrouwtje om het nest verder uit te hakken, al blijft het mannetje het grootste aandeel hierin leveren. In totaal bedraagt de bouwtijd minstens een week, maar meestal twee tot vier weken. In sommige gevallen echter broedt de middelste bonte specht in een eerder gebruikt nest of in die van de grote bonte specht of de kleine bonte specht. In het laatste geval zal de kleine nestholte eerst verder uitgehakt worden.

De middelste bonte specht heeft de typische gewoonte om de nestingang onder een overkapping te maken, zoals een aanhechting van een grote tak of een consolevormige paddenstoel als de echte tonderzwam. Het vlieggat heeft een doorsnede van minimaal 34 millimeter en de nest een breedte van ongeveer 12 centimeter en een diepte tussen de 20 en 35 centimeter. Nestholtes van de middelste bonte specht zijn aangetroffen van een tot meer dan twintig meter boven de grond, maar meestal op een hoogte van vijf tot tien meter. Gemiddeld genomen bouwt de middelste bonte specht zijn nest hoger dan de grote bonte specht.

In Centraal-Europa en de Benelux wordt op zijn vroegst vanaf begin april begonnen met het leggen van eieren, maar meestal in de tweede helft van april en in mei. Een legsel bestaat gemiddeld uit vijf of zes glanzende, zuiver witte eieren, met vier en acht als uitersten. Het ovale ei heeft een gemiddelde grootte van 18 bij 23 millimeter en weegt iets meer dan vier gram. Nadat het laatste ei is gelegd, beginnen beide ouders met het broeden; het mannetje 's nachts en het vrouwtje overdag. Na elf tot veertien dagen komen de eieren uit. Beide ouders voeren de jongen en houden het nest schoon. Aanvankelijk worden de jongen vooral met bladluizen gevoerd, later krijgen ze ook andere ongewervelden te eten. Na 20 tot 26 vliegen de juvenielen uit.

maandag 28 mei 2018

Insecten voor jonge Grote bonte spechtje

Vanavond vond ik nog een Grote bonte specht met jonge die eerdaags uit kunnen vliegen. Gezien dat deze spechten slechts een nest per jaar grootbrengen, zal het niet lang meer duren voordat alle nestholten leeg zullen staan. Dat betekent einde broedseizoen voor de Grote bonte specht.

Ook hier zijn de jonge vogels bijna vliegrijp.

De jongen spechten zitten 20-23 dagen in het nest. Zowel man als vrouw broeden de eieren uit. Als de jongen zijn uitgevlogen worden ze verdeeld door de ouders en nog zo'n 10 dagen verzorgd. Daarna zijn de jonge spechten op zichzelf aangewezen.


Grote bonte specht met jongen in de berk

Fietsen door de natuur levert vaak mooie ontdekkingen op. Zo ook vanmorgen. Ik ging om half zeven de deur uit om te te fietsen en om vogels te te vinden die ik dan later kan fotograferen. Tegen het einde van de tocht meende ik geluiden te horen van bedelende jonge vogels. Na de fiets even tegen een boom te hebben geplaatst kon ik het geluid lokaliseren en vond een boom met een spechtennest, met daarin jongen.

De Grote bonte specht heeft al grote jonge. Over een paar dagen kunnen ze al uitvliegen.

De Grote bonte specht broedt vanaf begin april. Heeft 1 legsel met meestal 5-7 eieren. Gebruikt jaarlijks een nieuwe nestplek, door zowel man als vrouw uitgehakt. De eieren worden op het hout in de nestholte gelegd. De eieren zijn crèmewit van kleur. Broedduur: 10-12 dagen. Het nest wordt een in zachte boomsoort uitgehakt. De jongen zitten 20-23 dagen in het nest. Zowel man als vrouw broeden de eieren uit. Als de jongen zijn uitgevlogen worden ze verdeeld door de ouders en nog zo'n 10 dagen verzorgd.

zondag 27 mei 2018

De Grote bonte specht met jongen in eik

Vanmorgen ben ik teruggegaan naar de plaats waar ik gisteren een Grote bonte specht met een nest jong ontdekte. Op enige afstand hoor je de jonge in het nest al roepen om voedsel. Het duurt dan niet lang voordat je de ouders met voer ziet aan komen vliegen. Vanuit een beschutte plaats kon ik ongestoord foto's maken. Echter een nadeel bij dit nest, ze zon staat zo verkeerd als het maar kan. Met sterk tegenlicht is het moeilijk belichten en de kleuren zijn niet 100%.

De Grote bonte specht - hier de man met zijn rode kruin - komt met larven naar de hongerige jongen.

Grote bonte spechten hakken in bomen een nestholte uit met een rond gat. Ze hebben een voorkeur voor zachte houtsoorten, zoals berken. Maar een Amerikaanse eik waar een tak van af is gebroken en licht aan het rotten is, komt ook wel eens in aanmerking voor een nestholte. Spechten kunnen op die manier hakken doordat de hersenen in een soort schokdempers zijn ingekleed. In de nestholte worden de eieren gewoon op het hout gelegd.


Jonge Grote Bonte Spechten laten zich momenteel volop horen. Met name in oudere bomen langs bospaden kun je het ritmitsche gepiep horen. Voor broedvogeltellers is dit dé tijd om een duidelijk overzicht te krijgen van de territoria. In de vroege ochtend roepen ze nog niet zo actief, maar als het warmer wordt en de oudervogels insecten voor ze kunnen vinden neemt hun roepactiviteit toe. Bij benadering van een nest reageren de jongen op de herrie. Ze denken dat je een oudervogel bent met voer.


Een grote bonte specht, vanaf de zijkant gezien, komt met een snavel vol met kevers en insectenlarven bij de nestholte en voert de jongen. De specht blijft buiten de nestholte. Na het voeren komt de lange tong van de specht een paar keer in beeld. Vervolgens gaat de specht de nestholte in en haalt afval uit het nest. Ze vliegt hiermee weg.


zaterdag 26 mei 2018

Wilde akelei groeit op Neterselse Heide

Donderdag fotografeerde ik de Wilde akelei (Aquilegia vulgaris). Deze zeer zeldzame plantje groeit op de Neterselse Heide. De wilde akelei is een 45-60 cm hoge vaste plant uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae). De soort is zeer zeldzaam in Zuid-Limburg, maar komt elders verwilderd meer voor.

De zeer zeldzame Wilde akelei groeit op Neterselse Heide. (foto's: Nikon Coolpix S9900)

De plant bloeit van mei tot juli met 3-5 cm grote bloemen, die vijf opvallend gepunte paarsblauwe, roodpaarse, roze of witte kroonbladen en talrijke meeldraden hebben. De punt wordt gevormd door een honingklier (nectarie). De vrucht is een kokervrucht. De standplaats van deze planten is op vochtige, beschaduwde grassige plekken en op lichte plaatsen in een loofbos. De plant komt van nature voor in de gematigde zones van Europa en Azië.

Alle delen van de plant zijn zwak giftig, Er werd in de volksgeneeskunst werking tegen reumatiek en mond- en keelontstekingen aan toegeschreven. Hildegard van Bingen beschreef de plant reeds in de 12e eeuw.