Mijn visuele natuurverhalen

Mijn naam is Jozef van der Heijden. Ik woon in de Brabantse Hulsel. Ik fotografeer al sinds de 70er jaren. Ik begon met een kleinbeeld fotocamera en een Super 8 filmcamera met geluidsregistratie. Op de boerderij filmde ik Groenlingen en Kneuen die de jongen op hun nest verzorgde. Mijn interesse gaat naar de natuur in het algemeen. Van vogels tot paddenstoelen, mossen, korstmossen en  landschappen. Maar vogels fascineren mij wel het meest. Daarnaast ben lid van diverse natuurbescherming organisaties.
(zie de logo's hieronder)

Hoewel vogels mijn voorkeur genieten, ontdekte ik op 4 januari 2019 de Opkrullende strookzwam in de bossen van Hapert, officieel de 19e geregistreerde vondst in Nederland sinds 1855 en de eerste sinds 1985. Daarna vond ik nog twee plaatsen waar deze zeer zwam voor kwam. Op 16 oktober 2019 vond ik op Landgoed Wellenseind de eveneens zeer-zeldzame Kroontjesknotszwam. Verspreidingsatlas.nl meldt sinds 1990 slechts 105 vindplaatsen in Nederland.

Volg mij op: en met jozefvanderheijden-foto.nl. Onderwerpen: Alles wat de natuur gedurende de jaargetijden bieden.
Bezoek ook mijn YouTube kanaal; youtube.com/JozefvanderHeijden met 312 video's en 787 abonnees.

Abonneer op mijn kanaal

De Kruisspin hangt aan een zijde draadje

Wie is niet gefascineerd door het zien van een glinsterend web op een vroege, zonnige ochtend? En wie heeft zich niet al eens verwonderd afgevraagd waarom een spin niet aan haar eigen web vastkleeft of waarom insecten er niet los door vliegen? Het werk van nieuwsgierige biologen heeft ons heel wat wijzer gemaakt. Het antwoord op bovenstaande vragen heeft veel te maken met de ongelooflijke eigenschappen van de spinnendraad zelf, die uit zijde bestaat.

De Kruisspin hangt aan een zijde draadje

Sommige zijdevezels zijn tot vijfmaal sterker dan een staaldraad. Tegelijkertijd is de rekbaarheid ervan zeer groot. Geen wonder dat de mens maar al te graag deze spinnendraden in grote hoeveelheid zou willen aanmaken voor eigen gebruik. Dit is het verhaal van het web en de fascinerende spinnendraad van de kruisspin. Spinnen hebben spinnen vier paar looppoten en geen drie paar zoals insecten. Het lichaam bestaat slechts uit twee delen, een kopborststuk en achterlijf. De spinnendraden worden geproduceerd in drie paar spintepels die aan de onderzijde van het achterlijf zijn gelegen. In elke spintepel monden meerdere klieruitgangen uit, die elk een dun filament vormen. Deze worden samen gesponnen tot één spinnendraad. In de gehele spinnenwereld komen een tiental types spinnendraden voor, elk met hun typische eigenschappen en doeleinden.

Als de spin een kleverige vangdraad wil in het web, wordt tijdens het spinnen een bijkomende spintepel ingeschakeld. Hiermee wordt wat opgeloste zijde op de niet-kleverige spinnendraad aangebracht. In contact met vocht uit de atmosfeer vormt deze dan talrijke, kleine, zeer kleverige druppeltjes. Het uiteindelijke web bestaat dus in essentie uit twee types spinnendraden: bijzonder stevige, niet-kleverige sleepdraden die steun verlenen aan het web en een minder stevige, spiraalvormige, heel uitrekbare, kleverige vangdraad.

Spinnen hebben veel dezelfde organen als mensen, maar ze zitten op een andere plek. Het hart van spinnen is langwerpig en zit vlak onder hun rug. Hun maag ligt tegen hun hersenen aan. Het lichaam van een spin bestaat uit twee delen: het kopborststuk en het achterlijf. In het voorste deel zit het brein en de maag. In het achterste deel zitten het hart, de voortplantingsorganen, de darmen en de spinselklieren. Het bloed is blauw.

Kijkhut Provincievijver Hageven, Pelt (Bel)

Het 'Hageven' en de Dommel, een natuurgebied van 350 hectare. Het 'Hageven' dat ingeklemd is tussen het Belgische Lommel, Pelt (voorheen Neerpelt), Hamont-Achel en het Nederlandse Bergeijk is een natuurgebied in het noorden van de Belgische provincie Limburg. Samen met het aangrenzende gebied 'De Plateaux' in het Nederlandse Bergeijk, provincie Noord-Brabant, is dit het internationale natuurgebied Plateaux-Hageven.

Kijkhut 'Hageven' - Pelt

Het Hageven ligt in de gemeenten Neerpelt, bij het dorp Grote Heide, en Lommel, bij het dorp Lommel Barrier. Het gebied van 350 hectare omvat (inlandse) duinen (rivierduinen) met droge en natte heide, vennen en rietland.

Het Hageven is als een mozaiek van verschillende soorten natuur:
De flanken en de toppen van de duinen zijn de droogste gronden van het gebied. Het zand verstuift nu niet meer zoals in vroegere tijden. Buntgras en Ruig Haarmos hebben het zand grotendeels gefixeerd. Met sommige beheersmaatregelen proberen we nu opnieuw open zandvlaktes te creëren, goed voor Graafwespen, Tapuit, Korstmossen en Zandloopkevers. Op de droge en natte zandgronden groeit de heide, maar lang niet zo massaal als de bezoeker zou verwachten van een heidereservaat. Grassen zoals Bochtige Smele en Pijpenstrootje eisen de meeste plaats op. Enkel doorgedreven begrazing door Galloway runderen en maaien kan deze grassen in toom houden. Zonder dit beheer zou er binnen decennia geen heide meer staan in het natuurgebied.

Natuurherstel
Vanaf 2006 werden enkele grootschalige beheerswerken uitgevoerd in kader van het Life project Dommeldal om de heide opnieuw meer kansen te geven. Grote oppervlakten zijn geplagd (wegnemen van de toplaag) met als resultaat een kale, voedselarme bodem waarop de heide opnieuw kan kiemen. Vlindersoorten als de Heivlinder en het Heideblauwtje profiteren van deze uitbreiding in oppervlakte. Ook botanisch interessante soorten van de natte heide kunnen zo hun kans grijpen: Beenbreek, Snavelbies, Klokjesgentiaan en het Gentiaanblauwtje en Zonnedauw. Als eerste teken van verbossing vind je in het Hageven Gagel. Het bloeit in het voorjaar met de donkerrode opvallend aangenaam geurende katjes. Het Gageleerbier dat u in de Wulp kunt consumeren, heeft dit als ingrediënt i.p.v. Hop.

Bossen zijn in het Hageven schaars. 200 meter oostelijk van de Verkeerde Lieve Heer ligt nog een laatste restant van een bebossingpoging rond 1890. Een perceel met krom gegroeide Grove Den. Op enkele kleinere plekken groeit een broekbos met vooral Wilgen en Elzen. Her en der staan knoestige Berken en Dennen, die het uitgestrekte landschap een wat verweerde indruk geven. In de winter kan je hier soms de Klapekster terugvinden.

Het uitzicht vanuit kijkhut 'Hageven' - Pelt

De wandelroute door het Hageven vanaf Bezoekerscentrum De Wulp is weer opengesteld. Op vrijdag 2 aug., maandag 5 en dinsdag 6 aug. 2024 waren de paden tijdelijk afgesloten omdat de veiligheid tijdens de herstelwerken aan de dijkbreuk tussen de Provincievijver en de Dommel anders niet gewaarborgd kon worden. Nadat de werkzaamheden voltooid waren zijn alle wandelwegen weer opengesteld en kunnen de bezoekers weer genieten van het Hageven, mét een volle Provincievijver. De vijver moest daarna wel volgepompt worden omdat de Dommel lager ligt als de vijvers.

Vogelsoorten: Boomklever, Buizerd, Fuut, Gaai, Grote Bonte Specht, Grote Zilverreiger, Kievit, Kuifmees, Matkop, Merel, Sijs, Tjiftjaf, Veldleeuwerik, Zwarte Specht, Veldleeuwerik.

Locatie: kijkhut 'Hageven' - Pelt

Parkeren kan bij Bezoekerscentrum De Wulp. Het bezoekerscentrum is elke woensdag open van 13;00 tot 17;00 uur, elke zaterdag en zondag van 14.00 tot 18.00 uur. Buiten de uren open voor groepen op aanvraag. Het boekje Hageven (te koop in de Wulp voor 4 €) geeft een volledige beschrijving van het volledige natuurgebied. Omdat het Hageven zo'n belangrijk en groot gebied is wordt het beheer gedaan door meerdere conservatoren.

Meer informatie: www.natuurpuntneerpelt.be

Oud-Turnhout: Uitkijktoren en kijkhut De Liereman

Landschap De Liereman is een van de oudste natuurgebieden van België. De bossen, heide, graslanden, stuifduinen en vennen maken er een uniek natuurgebied van in Europa. De Kempense biotopen zijn al eeuwenlang een thuis voor de wulp, de nachtzwaluw, de klokjesgentiaan en de rugstreeppad. Landschap De Liereman is meer dan 500 ha groot op het grondgebied van de gemeenten Oud-Turnhout en Arendonk. Een uniek gebied om de waarden van de Stille Kempen te leren kennen. Op het grondgebied van Oud-Turnhout staan een stalen uitkijktoren en een houten kijkhut.

De stalen uitkijktoren is bereikbaar over het vlonderpad, maar ligt verscholen achter de bomen.

Landschap De Liereman onderscheidt zich ook als een waardevolle erfgoedlocatie. In het gebied zijn vuurstenen voorwerpen ontdekt die teruggaan naar jagers die zo'n 12.000 jaar geleden de duinengordel van Landschap De Liereman als kampplaats gebruikten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende de duinengordel als oefengebied voor het Duitse leger, waarvan sporen zoals loopgraven en stellingen in visgraatmotief nog steeds zichtbaar zijn in het landschap. Het Landschap De Liereman vormt een lust voor het oog: een mozaïek van onder meer hooilandjes, houtkanten, dreven, echelkuilen, broekbos, natte heide, vennen, naaldbos, weilanden, kanaal, veengebied, kruidenrijke schraalgraslanden, gemengd eiken-berkenbos en gagelstruweel.

De stalen trap leidt naar de hut van de uitkijktoren.

Hoog in de toren is er uitzicht over het water en de omgeving.

Landschap De Liereman
Kruidig ruikende gagelstruiken, zoet geurende brem, frisgroene bossen en uitgestrekte heide zorgen voor een Kempens festival van geuren en kleuren. En dat in samenwerking met de lokale landbouwers. De bossen, heide, graslanden, stuifduinen en vennen maken van Landschap De Liereman een uniek natuurgebied in Europa. De Kempense biotopen zijn al eeuwenlang een thuis voor de wulp, de nachtzwaluw, de klokjesgentiaan en de rugstreeppad. Tijdens je wandeling tussen kurkdroge landduinen en kletsnatte veenmoerassen kom je ook schapen en wilde konikpaarden tegen.

Locatie: Stalen uitkijktoren, 850 meter wandelen vanaf het bezoekerscentrum De Liereman.

Vroeger lieten boeren hun schapen grazen op de uitgestrekte woeste gronden. Ze staken de toplaag van de bodem af als mest voor de akkers en wonnen turf als brandstof uit de moerassen. Het resultaat was een open en gevarieerd heidelandschap dat eeuwenlang de Kempen typeerde. Ook voor erfgoed is Landschap De Liereman een topper. 12.000 Jaar geleden gebruikten jagers de duinengordel als kampplaats en de vele vuurstenen voorwerpen geven het gebied een archeologische waarde.

Plattegrond Landschap De liereman, Oud Turnhout

---

Houten vogelkijkhut De Liereman

De houten rolstoeltoegankelijke kijkhut op De Liereman werd in 2016 geschonken door een Nederlands koppel dat zo de Oud-Turnhoutse gemeenschap wil bedanken. Vanuit deze kijkhut kijk je op een landschap dat varieert van heideachtig tot rietland. De rietvogels komen tot een paar meter van de kijkhut. Het vergt echter veel gedult om een goede foto te kunnen maken van de karakieten en bosrietzangers. Ze verplaatsen zich voortdurend van de ene plaats naar de andere in het dichte riet.

Het schilt met de vermelding van de schenking door het Nederlands koppel Harry en Henny Vogels - van Gerwen.

Locatie: houten vogelkijkhut de Liereman 2360 Oud-Turnhout, België.

Het bezoekerscentrum is gelegen aan de rand van het meer dan duizend hectare groot Landschap De Liereman. Van hieruit kan je wandelingen maken in het natuurgebied. Het bezoekerscentrum ligt ook vlak bij het fietsknooppuntennetwerk. Zin in iets lekkers voor of na een wandeling in het natuurgebied? Geniet op ons terras of in het natuurcafé van een warm drankje, een biologisch sapje, verse soep, warm appelgebak, of een heerlijk bioijsje van ijshoeve Uijlenborch. Van maandag tot zaterdag bieden we ook snacks aan zoals een croque of groententaart met gemengd slaatje. Voor elk wat wils!

Op het terras of in het bezoekerscentrum kunt u ook je meegebrachte boterhammen opeten mits je er drankjes bestelt. Je kan er binnen aan de toiletten ook je drinkbus vullen voor onderweg. Uiteraard kan je ook je boterhammen opeten op één van de zitbanken in het natuurgebied. Voor je trouwe viervoeter staan er drinkbakjes op het terras. Let wel! Binnen in het bezoekerscentrum zijn honden niet toegelaten.

Enkele streekspecialiteiten ◽Pijpenstrootje: een biologisch knabbelkoekje met noten ◽Alle dagen vers biologisch appelgebak ◽Biologische fruitsappen in maar liefst 7 verrassende smaken ◽Gageleer, bier gebrouwen met gagel

Openingsuren Bezoekerscentrum ◽maandag tot/met donderdag: 10.00-17.00 uur ◽vrijdag: 10.00-17.00 uur ◽zaterdag: 10.00-17.00 uur ◽zon- en feestdagen 11:00-18:00 uur ◽Kerst- en nieuwjaar gesloten

Bereikbaarheid
Met de auto: volg de bruine borden “natuurreservaat De Liereman” of de witte borden 'Bezoekerscentrum' vanuit het centrum van Oud-Turnhout. Er is een nieuwe parkeerplaats voor Landschap De Liereman. Die ligt tussen het recyclagepark en PVT Campus De Liereman. Ook voor mindervaliden zijn er vier nieuwe parkeerplaatsen ter aanvulling van de twee parkeerplaatsen aan het bezoekerscentrum. De parking heeft een even grote capaciteit en is beter bestand tegen plassen en modder dan de vorige.
Website: www.deliereman.be.