Na 'Kapelletjes in de Kempen: deel 1', (Gemeente Reusel-de Mierde en Gemeente Bladel), en 'Kapelletjes in de Kempen: deel 2' (Gemeente Eersel en Gemeente Bergeijk), 'Kapelletjes in de Kempen: deel 3' (Gemeente Goirle, gemeente Hilvarenbeek, Gemeente Oirschot), 'Kapelletjes in de Kempen: deel 4' (Gemeente Best en Oisterwijk / Moergestel) en Kapelletjes in de Kempen: deel 5 (Heilige Willibrorduskerk, Waalre).
De kapelletjes staan in een deel van de Brabantse Kempen. De Kempen (ook Kempenland of Toxandrië (oude benaming)) is een diluviale zandstreek in het noordoosten van België en het zuidoosten van de Nederlandse provincie Noord-Brabant, ten zuiden van de lijn Eindhoven-Tilburg. De naam van de streek is een vervorming van het woord Campinia of Campina, wat Latijn is voor open vlakte. In de laat-Romeinse tijd werd de streek aangeduid met de naam Toxandrië. De Toxandriërs kennen we in de geschriften van Julius Caesar ook als Eburonen.
Gemeente Eersel
Onze Lieve Vrouw van de Kempen, Markt, Eersel
Onze Lieve Vrouw van de Kempen, Markt Eersel
We starten op de Markt in Eersel. Daar staat de wel bekende kapel op de scheiding van Markt en Hint in de nabijheid van de oude dorpspomp en de schaduw biedende boterlinde. De in de 15de eeuw gestichte kapel heeft in haar leven vele taken gehad: als vergaderplaats voor de schout en de schepenen, gerechtshof, cachot, opslagplaats voor de brandspuit en als raadhuis. In 1957 werd de kapel door de gemeente aan de parochie terug geschonken en werd de kapel ingewijd onder de titel “Onze Lieve Vrouw van de Kempen”. Tegenwoordig wordt de kapel nog gebruikt voor speciale vieringen, muziekuitvoeringen en trouwplechtigheden.
Kapelletje aan de Dijk/Kapelweg, Eersel
Kapelletje aan de Dijk/Kapelweg
Omstreeks 1825 werd het Brabants Studenten Gilde van Onze Lieve Vrouw opgericht. Dit studentengilde bezocht in de vakantieperiode allerlei plaatsen in de provincie. Hun verblijf had dikwijls de bouw van een kapelletje tot gevolg. Eersel was in 1943 de plaats waar het "Brabants Studentengilde" neerstreek voordat het gilde op kamp ging.
In eerste instantie werd een gipsen Madonna uit de pastorie in de kapel gezet. Later is deze vervangen door een uit klei door K. Bullens vervaardigd beeld dat helaas door baldadigheid is gesneuveld. Later is aan de binnenzijde in de muur een gedenksteen geplaatst met de volgende tekst: "Van de 39 Eerselse jongemannen die overzee hun plicht deden, sneuvelde op 19 juli 1949 Jacobus Josephus Blox 19 aug. 1926 Bidt voor hem".
Theresiakapel, hoek Willibrordusstraat /Kerkstraat, Wintelre
Theresiakapel, gezien vanaf de Kerkstraat, Wintelre
Naast de kerk in Wintelre is in 2008 de Theresiakapel gebouwd. Deze kapel was in de Tweede Wereldoorlog tijdens de bevrijding van Wintelre totaal vernield. Hier staat op een idyllische plek een klein kapelletje op een gemetselde voet. Het oorspronkelijke Mariakapelletje werd gebouwd in 1943. In 1944 raakte de voorgevel ernstig beschadigd door oorlogshandelingen tijdens de bevrijding van Zuid-Nederland.
De Theresiakapel, gezien vanaf het kerkplein
Door veranderende omstandigheden in het kerkelijke leven secularisatie, heeft het bestuur van de parochie H. Willibrordus in 2007 besloten om het kerkgebouw uit te breiden met een parochiezaal. Reden voor deze uitbreiding was de eerdere verkoop van de pastorie aan derden, en het daardoor ontstane ruimtegebrek voor parochiële activiteiten. Op hetzelfde moment is ook besloten om de voormalige Theresiakapel terug te bouwen in de staat van voor 1944, toen de voorgevel van de kerk zwaar beschadigd raakte.
Mariakapelleke, hoek Groenstraat / Akkerstraat, Duizel
Mariakapelleke, hoek Groenstraat / Akkerstraat, Duizel
Het Mariakapelleke in Duizel werd gesticht in 1950. Als dank van de Duizelse bevolking aan de H. Maagd voor het gevrijwaard gebleven zijn van rampen door het oorlogsgeweld van WO II. Het markante –zevenkantige- gebouwtje staat op historische grond. Hoewel velen dat niet zullen beseffen, weinig herinnert nog aan de oorspronkelijke staat van het gebied, dat eeuwen geleden dienst deed als kern van de nederzetting Duizel. De Germanen legden in hun dorp een plein (‘de plaatse’ genaamd) aan, in de vorm van een driehoek. Tot enige tientallen jaren geleden was de vorm hiervan nog redelijk herkenbaar in het gebied. In het midden van het plein maakten de Germaanse dorpsbewoners een vijver, bestemd om het vee te laten drinken. Ook werden er bomen aangeplant. Het plein was gemeenschappelijk bezit. Het was ook bestemd als speelterrein voor de kinderen en als avondlijke verzamelplaats van de mannen om te buurten en verhalen te vertellen. Ook werd de plaatse natuurlijk gebruikt om feestelijke en andere gebeurtenissen enz. te vieren en om recht te spreken.
Daarnaast ontleent het gebied aan de Groenstraat zijn historische achtergrond aan het feit dat het de plek was waar in de Middeleeuwen de burcht stond van ridder Hendrik van Eyck. De stichter rond 1460 van de Mariakapel aan de Markt in Eersel. Al met al voldoende gronden om wat er nog over is van de historische plek aan de Groenstraat in ere te houden. Ook het Maria kapelletje ontkwam niet aan de ontkerkelijking die was ingezet in de jaren zestig van de vorige eeuw. Het raakte in onbruik en begon te vervallen. Reden voor het Duizelse schuttersgilde van ‘St. Jan Baptist’ om er zich over te gaan ontfermen. Dit leidde ertoe dat het door het kerkbestuur op 13 december 1990 via notariële akte werd overgedragen aan het gilde. Na een grondige opknapbeurt door de leden van het gilde, kon het op 1 mei 1991 feestelijk worden heropend en in ere hersteld.
Mariakapel, hoek Jan Smuldersstraat / Lille, Vessem
Mariakapel, hoek Jan Smuldersstraat / Lille, Vessem
Aan weg van Vessem naar Wintelre treft u aan uw rechterhand een vrij nieuwe kapel aan. Deze Mariakapel is gebouwd en ingezegend in 1997. Het is zonder meer een goed geslaagd initiatief en zeer zeker een bezoekje waard. Het is een rechthoekig bakstenen gebouwtje met driekantige apsis en een zadeldak waarop zich een dakruiter met klokje bevindt. Binnenin de kapel vinden we een fraai houten Mariabeeld en een viertal gebrandschilderde ramen die van 2004-2006 geplaatst zijn. Deze werden vervaardigd door Mirthe Sleper en Christien Naber. Ze verbeelden episoden uit het leven van Maria.
Het is altijd proper rond de Mariakapel aan de Jan Smuldersstraat in Vessem. Dat is de verdienste van de bijna 89-jarige Lowieke Luijten. Iedere morgen arriveert hij fier op zijn Belgische knol 'Sjanneke'. Je hoort hem al van verre aankomen, want het paardenhoofdstel is versierd met talloze klingelende belletjes. Hij gaat harken, vegen, blad ruimen en gras plukken. " Maar meestal is het meer buurten dan werken", zegt Lowieke. Veel mensen die een kaarsje aansteken, maken een praatje met hem en verbazen zich erover hoe zo'n klein manneke op zo'n groot paard klimt. Buiten het werk rond de kapel maait hij ook nog het gras met de zeis en mest de stal uit. Rond kerstmis speelt Lowieke de hoofdrol in een Showroomuitzending van de NCRV op televisie. "En dan kent heel Nederland mij", lacht hij breeduit.
Mariakapel, aan de splitsing Eerselseweg-Vessemseweg, Knegsel
Mariakapel (Oorlogsherdenking), aan de splitsing Eerselseweg-Vessemseweg, Knegsel
Boven de ingang is een stenen plaat aangebracht met tekst: Heilige Maria Wij danken voor uwe bescherming in den oorlog en de bevrijding in de jaren O.H. 1940-1944". De Mariakapel werd gebouwd uit dankbaarheid voor de bescherming tijdens de oorlog en voor de bevrijding. Pastoor Johannes van Cuijck stimuleerde de Mariaverering. Op 26 juni 1945 kreeg men van de gemeente de vergunning om de kapel te bouwen Architecty was C.A. de Bever en aannemer Joseph van de Ven uit Knegsel De bouwkosten bedroegen 2000 gulden. De vloertegels werden geschonken door de familie Cartigny. Bij de bouw en aanplanting kreeg men steun van parochianen (o.a. de Jong Boerenstand).
In 1947 werd de kapel ingezegend. Men leende tijdelijk een Mariabeeld uit de Ceciliakerk in Veldhoven. In 1948 gaf pastoor van Leeuwen opdracht om een beeld te vervaardigen. Het werd gemaakt door de N.V. Tiglia te Tegelen. In 1949 arriveerde het beeld in Knegsel en werd gewijd op het feest van Maria's verschijning te Lourdes. Na de wijding werd het in processie naar de kapel gebracht Het klokje boven de ingang deed dienst tijdens de processies in de meimaand en op Maria ten Hemelopneming. Eind juli 1983 werd het beeld uit de kapel gestolen. Via een krantenartikel en een foto kon men het beeld snel weer terugkrijgen. Het bleek verkocht aan een antiquair die zich na het persbericht zich spontaan meldde. Het kapelletje wordt nog steeds door omwonenden verzorgd en regelmatig bezocht door mensen om er te bidden.
Mariakapel, (Gilde Sint Lucia) Knegselseweg, Steensel
Mariakapel, (Gilde Sint Lucia) Knegselseweg, Steensel
Vanuit de kom van Steensel richting Knegsel, komen we aan bij de Mariakapel van Steensel. Deze is in 2002 gebouwd door het Gilde Sint Lucia. Het kruisbeeld boven de ingang is afkomstig uit de erfenis van Pastoor van Hooff en door de familie ter beschikking gesteld. De Mariakapel van het Sint-Luciagilde werd op op 25 mei 2002 ingewijd. De glas-in-loodramen zijn uit 1916 en vervaardigd door Frits Geuer. Ze zijn afkomstig uit de kerk van de Heilige Engelbewaarders te 's-Gravenhage. Het Mariabeeld is gemaakt door broeder Philippus Aartsen. De kapel is gelegen aan het Pelgrimspad dat uiteindelijk naar Santiago de Compostella voert.
Gemeente Bergeijk
Bergeijk
O.L. Vrouwe kapel in het Patersbos, achter cultureel centrum Kattendans, Bergeijk
O.L. Vrouwe kapel in het Patersbos, achter cultureel centrum Kattendans
In het Patersbos, achter cultureel centrum Kattendans staat de O.L. Vrouwe kapel waar je op uit komt als je het pad op loopt tussen De Kattendans en het zorgcentrum Hofhuis. Het Patersbos bevat twee kapelletjes die herinneren aan de aanwezigheid van een klooster dat van 1880 tot 1969 heeft bestaan. Het betreft een neogotisch kapelletje uit 1906, gewijd aan Onze Lieve Vrouw van Smarten, gebouwd door de Ursulinen, die er van 1880-1939 aanwezig waren. Ze raakte in verval maar werd in 1984 weer gerestaureerd.
De andere kapel is gewijd aan Onze Lieve Vrouw van Lourdes en is in 1955 gebouwd door de Assumptionisten die van 1939-1969 in het klooster woonden. Het kapelletje is gebouwd met stenen die waren overgebleven na de bouw van een varkenshok. Na vandalisme en het stelen van het beeld is deze kapel in 1983 gerestaureerd en voorzien van een beeld dat eens het Ursulinenklooster sierde.
Mariakapel Kapelletje, 't Loo, Bergeijk
Mariakapel Kapelletje, aan ’t Hof op de hoek met de Frater Romboutsstraat.
Weebosch
Mariakapel, Weebosch-Hoge Rijt, Weebosch
Onze Lieve Vrouw van de Kempen kapel, Weebosch-Hoge Rijt, Weebosch
Met ingezameld geld werd in 1946 langs de weg naar Luyksgestel het kapelletje "Onze Lieve Vrouw van de Kempen" gebouwd. Daarmee dank De Weebosch dat ze goed door de 2e wereldoorlog waren gekomen. (Kosten: Beeld F. 155,50, materiaal F. 425,-, werkloon F. 126,80.)
Sint-Gerardus Majellakapel, Processiepark, centrum Weebosch
Achter de kerk, in het Processiepark, is een processiekapel opgericht die tijdens de bedevaart dienst doet bij het zegenen van de bedevaarder.
Tot het eind van de 19de eeuw bezat Weebosch geen eigen kerk. In de Middeleeuwen moet er een kapel hebben gestaan, in dit 'Bosch van de Weeën', want weeën zijn de geesten die in de kapel vereerd werden. Maar later moesten de Weeboschenaren naar het verderop gelegen Loo om te kerken. Weebosch was niet veel meer dan een aantal plaggenhutten aan een modderig pad, een onherbergzaam oord aan het einde van de woestenij. In 1900 kregen twee Weeboschenaren van het bisdom toestemming voor de bouw van een kerk. In ruil daarvoor moest het dorp afstand doen van haar jachtrechten en was iedere boer verplicht jaarlijks twee pond boter, een vat koren, een deel van ieder geslacht varken en tuinmest voor de tuin van de pastorie af te staan aan de nieuwe parochie.
De kerk werd aan Gerardus gewijd. De bouwpastoor was namelijk bij Gerardus' heiligverklaring in Rome aanwezig geweest. Op doorreis naar Egypte had hij vervolgens een helse tramtocht meegemaakt, die zeker fataal was afgelopen als hij niet op het moment suprême 'Heilige Gerardus, redt ons' had geroepen. Volgens de overlevering maakte de tram subiet een miraculeuze noodstop en beloofde de pastoor zijn eerstvolgende kerk naar Gerardus te noemen. Dat werd de kerk van Weebosch.
Het verhaal van de wonderlijke tramredding in het exotische Egypte verspreidde zich snel door de omgeving. Aan Gerardus werden bovendien bijzondere krachten toegeschreven: beschermen van moeder en kind, genezen van ziektes, hulp bij examens of het vinden van een echtgenoot. Zo werd Weebosch een bedevaartsoord.
Weebosch ontwikkelde zich snel tot een druk bezochte bedevaartplaats, waar velen hun gebeden verhoord vonden. Het Gerardusfeest in oktober trok anno 1997 nog zo’n 10.000 bezoekers. Een van de hoogtepunten is de ruiterbedevaart met paardenzegening op de tweede octaafzondag.
Luyksgestel
Crijnen Kapel, hoek; Molenstraat-Kapellerweg, Luyksgestel
Op de hoek van de Molenstraat-Kapellerweg, staat ‘De Crijnenkapel’. Verhalen over de oprichting gaan over een kinderloos echtpaar dat belofte gedaan had zo’n kapel te stichten als hun kinderwens in vervulling zou gaan. Naar het schijnt heeft de familie een kind (waarschijnlijk een ter vondeling gelegd kind) gevonden in de Vennecker, een kind dat Lucia van de Vennecker genoemd werd (1771).
Heilig Kruiskapel met begraafplaats, Kapellerweg, Luyksgestel
Heilig Kruiskapel, Kapellerweg, Luyksgestel
De Heilig Kruiskapel of Grote Kapel is een kapel aan de rand van Luyksgestel dat dateert uit 1727. In 1641 werd er al gewag gemaakt van een heilig huysken. Het is een eenvoudig gebouwtje met een steil, met leien bedekt zadeldak en een torentje erop. In de 19e eeuw is de kapel voorzien van een portaaltje. In 1956 zijn er glasramen van René Groenen aangebracht. De kapel is een rijksmonument en werd in 1974 gerestaureerd.
Heilig Kruiskapel, Kapellerweg, Luyksgestel
Een aanzienlijk deel van het interieur is naar de parochiekerk overgebracht, maar er is nog een 18e-eeuws neoclassicistisch altaarstuk dat de heilige Sebastiaan en de heilige Nicolaas voorstelt. Het neobarokke altaar heeft een kroonlijst met aedicula en is uit 1840. Ook vindt men er een 18e-eeuws kruisbeeld en beelden van de heilige Lucia uit ongeveer 1800 en van de heilige Barbara en heilige Antonius Abt uit 1880. Er bestond ook een houten beeldje, Onze Lieve Vrouwe van Luyksgestel, waaraan men wonderbaarlijke genezingen toeschreef, maar dat werd in de jaren 60 van de 20e eeuw werd gestolen. Achter de kapel bevindt zich een modern kruisbeeld in brons, dat in 1997 werd vervaardigd door Toon Slegers.
Tegenwoordig wordt de kapel wel gebruikt voor huwelijksmissen, doopplechtigheden en het wekelijks bidden van het rozenhoedje.
Riethoven
Mariakapel, splitsing Tonterstraat / Dorpsstraat, Riethoven
Mariakapel, splitsing Tonterstraat / Dorpsstraat, Riethoven
Deze Mariakapel aan de Dorpsstraat in Riethoven is gebouwd door Pastoor Verhoeven als dankkapel voor de overlevenden van de Tweede Wereldoorlog.
Mariakapel, Schoolstraat (buiten de dorpskom), Riethoven
Mariakapel, Schoolstraat (buiten de dorpskom), Riethoven
Deze Maria kapel aan de Schoolstraat in Riethoven is gebouwd door Pastoor Verhoeven als dankkapel voor de overlevenden van de Tweede Wereldoorlog. Riethoven heeft vier kapelletjes. Behalve de kapel aan de Dorpsstraat en de Schoolstraat, staat er nog een op Eind en op Walik. De laatste twee zijn identiek aan die van de Schoolstraat.
Mariakapel Walik-Riethoven
Mariakapel Walik Riethoven
Westerhoven, Sint Valentinus Kapel, Loverensedijk
Westerhoven, Sint Valentinus Kapel, Loverensedijk
Een kapel met een waterputje. Is deze waterput een bron; waarom staat het water in het putje naast de kapel dan hoger dan dat van de erlangs stromende Keersop? Géén vraag is het, of het putwater een heilzame werking heeft op huidziektes en vallende ziekte. Tijdens het bouwen van de kapel op grondvesten van weleer, direct na de laatste W.O., zijn 4 eiken balken blootgelegd, waaruit men heeft kunnen concluderen, dat er ook al in de middeleeuwen een kapel stond vlakbij de geneeskrachtige bron. In vroegere tijden ging men naar dit heilzame putje voor ‘de driedaagse-’ of bibberkoorts.
Sedert lange tijd vereren de parochianen van Westerhoven de Heilige Valentinus bij een waterput, gelegen in de buurtschap Loveren, ten oosten van Westerhoven. Deze put zou al uit de 8e eeuw stammen, maar daarover bestaat geen eenduidigheid. De put werd pas voor het eerst schriftelijk vermeld in 1799 door dominee Hazewinkel als heilig putje in zijn Reisbeschrijving door de Meierij. Aan het water in deze put werden geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven. Deze heilige werd vooral aangeroepen tegen vallende ziekte, koortsen, wratten en reumatische pijnen. In vroeger tijden heeft er op deze plek bij de put reeds een kapel gestaan. Deze kapel is in de loop der eeuwen echter verwaarloosd en vervallen. De kapel zou in 1825 al zijn gesloopt. In 1947 werd echter op dezelfde plaats een nieuwe kapel gebouwd, als dank vanwege het feit dat Westerhoven vrijwel ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog is gekomen. Resten van de middeleeuwse kapel zijn in het metselwerk van de huidige kapel verwerkt. Vanaf 1957 werd een lichtprocessie georganiseerd waaraan steeds door ongeveer 300 mensen werd deelgenomen.
In 1970 werd het Valentinusbeeld echter gestolen en er werden in het interieur van de kapel vernielingen aangebracht. Pas in 1980 werd de kapel hersteld en in 1981 vond opnieuw de lichtprocessie plaats. Deze wordt sindsdien ieder jaar De feestdag van de Heilige Valentinus valt op 14 februari. Sinds enkele jaren heet Westerhoven op die dag Valentinusdorp. Aandacht voor de zieken en vriendschap onder elkaar staan daarbij centraal. Op 4 mei vindt in de kapel de Dodenherdenking plaats.
| Kempische plaatsen per gemeente en regio gerangschikt | ||
|
Gemeente Reusel-de Mierde Hulsel Lage Mierde Hooge Mierde Reusel Gemeente Bladel Bladel Casteren Dalem Hapert Hoogeloon Netersel Gemeente Eersel Eersel Duizel Knegsel Steensel Vessem Wintelre Gemeente Bergeijk Bergeijk Luyksgestel Riethoven Weebosch Westerhoven |
Gemeente Goirle Goirle Gemeente Hilvarenbeek Baarschot Biest-Houtakker Esbeek Diessen Haghorst Hilvarenbeek Gemeente Oirschot Oirschot Oost- West- en Middelbeers Spoordonk Gemeente Oisterwijk Moergestel Oisterwijk Gemeente Veldhoven Meerveldhoven Oerle Veldhoven Zeelst Gemeente Best Best |
Gemeente Eindhoven Eindhoven Gemeente Aalst-Waalre Aalst Waalre Gemeente Valkenswaard Borkel en Schaft Dommelen Valkenswaard Gemeente Nuenen Nuenen Gerwen Gemeente Geldrop-Mierlo Geldrop Gemeente Heeze-Leende Heeze Leende Gemeente Cranendonck Budel Gastel Maarheeze Soerendonk Sterksel |
VERVOLG: Kapelletjes in de Kempen: deel 3, met de Gemeente Goirle, Gemeente Hilvarenbeek en Gemeente Oirschot.