dinsdag 18 oktober 2022

Jonge en oude stadia Zwarte knoopzwammen

Gisteren ontdekte ik in Netersel op een stapel met zomereik- en beuken takken en stammen een aantal Zwarte knoopzwammen. Het was donker en het regende voortdurend. Vanmorgen ging ik terug om enkele nieuwe foto's te maken. Dat bleek de moeite waard te zijn. De jonge exemplaren kleurden veel beter, waardoor het verschil van de jonge en de oude stadia goed tot z'n recht komen.


Jonge exemplaren zijn half bolvormig, het hymenium is roodbruin, maar wordt snel mat tot glanzend zwart, de buitenkant is korrelig donkerbruin.

De Zwarte Knoopzwam (Bulgaria inquinans) is een vrij algemene Knoopzwam die vooral op dode, nog niet ontschorste takken van voornamelijk eiken en beuken wordt gevonden. Zelden wordt hij gevonden op takken van andere loofbomen. De jonge exemplaren zijn half bolvormig en de oudere exemplaren zijn schijfvormig waarbij het centrum (hymenium) vlak is. Het hymenium kan bij jonge exemplaren nog roodbruin zijn, maar dit wordt als snel mat tot glanzend zwart. Het hymenium is altijd glad, in tegenstelling tot de gelijkende Eikentrilzwam (Exidia truncata) waarbij het hymenium klierwratjes bevat. De buitenkant is duidelijk korrelig en donkerbruin gekleurd. Ook dit kenmerk sluit de gelijkende Eikentrilzwam (Exidia truncata) weer uit. Hierbij is de buitenkant ook ruw, maar deze is daarbij zwart gekleurd.

Het hymenofoor is een verzamelnaam voor de weefsels die het hymenium dragen. Zoals bij een plaatjeszwam zijn alle lamellen het hymenofoor en het hymenium is de laag van cellen aan de top van de plaatjes. Soms wordt de term gebruikt om het gehele vruchtlichaam van een paddenstoel aan te geven. De hymenofoor bestaat uit een pseudoweefsel (plectenchym). Een ontwikkelde hymenofoor dient om het oppervlak van het hymenium te vergroten, wat de productie van een groter aantal sporen mogelijk maakt en dus de kans vergroot dat de schimmel zich voortplant. Een hymenofoor kan echter ook ontbreken als de basidia direct aan het oppervlak worden gevormd, zoals bij de familie Clavariaceae. Deze vorm wordt vaak een gladde hymenofoor genoemd.


De jonge half bolvormig exemplaren met een roodbruin hymenium.


Oudere exemplaren zijn schijfvormig waarbij het centrum (hymenium) vlak is

De Zwarte knoopzwam heeft de wetenschappelijke naam Bulgarije inquinans. Soms aangeduid als de Black Bulgar, Bachelor's Buttons of Rubber Buttons, groeit meestal in groepen op gekapte stammen en gevallen takken van beuk en eik. Ze zien er misschien uit als zoethout of zwarte gumdrops (en in de Verenigde Saten worden ze ook wel eens Black Jelly Drops of Poor Man's Licorice genoemd), maar Black Bulgars worden niet als eetbare schimmels beschouwd en kunnen mogelijk gifstoffen bevatten.

Etymologie
Bulgarije, de geslachtsnaam, kan een verwijzing zijn naar een leerachtige huid - een leren buidel waarin wijn werd vervoerd. Alle andere suggesties zijn van harte welkom! Het specifieke epitheton inquinans betekent vervuilen of vlekken - een verwijzing naar de donkerbruine vlek die ontstaat bij het hanteren van zwarte Bulgaarse vruchtlichamen.