De Kleine bonte specht is het kleinduimpje onder de spechten. Niet groter dan een flinke mus of een vink. Het is een onopvallend vogeltje dat je maar zelden te zien krijgt. Slechts zijn zang - een valkachtig 'kikiki'- verraadt hem. De Kleine bonte specht heeft veel zwarte en witte strepen op zijn vleugels en rug, maar geen rode onderstaart dekveren. Het mannetje heeft een rode, het vrouwtje een zwartwitte kopkap. Verder onderscheidt de Kleine bonte specht zich van zijn grotere broer door het ontbreken van de witte schoudervlekken.
Doordat ze op dunnere takken roffelen is hun geroffel wat zwakker en hoger van toon dan het geroffel van andere spechten, maar ze doen het langer achter elkaar (meer dan 1 seconde) en met kortere tussenpozen. Een ander onderdeel van de balts is de merkwaardige, nogal langzame, vleermuisachtige vlucht. Kleine bonte spechten komen vooral voor op open terrein in laag- en heuvelachtig land.
De Kleine bonte specht heeft een voorkeur voor natte gebieden maar is ook te vinden in boomgaarden en een parkachtige omgeving. De specht verkiest vaak kleinere dode takken en twijgen, op variërende hoogte van twee tot twintig meter boven de grond in zachthout, zoals bijvoorbeeld in populieren, berk of wilg. Ze maken bijna altijd een nieuwe nestholte. De nestopening perfect rond, klein en mist de schuine entree van Grote bonte specht. De Kleine bonte specht maakt een vlieggat met een diameter van 3 tot 3,5 centimeter. De nestholte zelf is 10 tot 18 centimeter diep en is op de bodem bedekt met houtkrullen en fijn zaagsel. Een schacht verbindt de holte met het vlieggat en kan relatief lang zijn. Vaak bevindt de eigenlijke holte zich dertig centimeter of meer onder de ingang.
De Kleine bonte specht legt een maal per jaar van half april tot half mei 5 tot 6 eieren. De broedduur is 10 tot 11 dagen. De jongen vogels blijven 21 tot 25 dagen in het nest, waarna de jongen nog 14 tot 28 dagen na uitvliegen begeleid worden. Bedelende jongen in nest veel minder opvallend dan bij Grote bonte specht.
De vogels leven vooral van insecten, die ze uit de spleten in de boomschors halen. Vaak onderzoeken ze de einden van de takken zoals mezen dat doen. Ze hakken alleen naar voedsel als het hout al vergaan is. In de winter eten ze ook zaden. De Kleine bonte specht komt voor in het grootste deel van Europa, een groot deel van Azië en een klein gebied aan de noordwestkust van Afrika.