De zwarte zwaan is bijna volledig zwart met enkel witte handpennen. De rozerode snavel is lichter op de punt.
Zwarte zwanen, vaak ontsnapte vogels en hun nazaten, nestelen vanaf eind jaren zeventig van de twintigste eeuw in ons land. Broedgevallen worden min of meer door het hele land vastgesteld, met enige nadruk op het rivierengebied en oostelijke Deltagebied, maar ook op vennen en plassen in Noord-Brabant. De landelijke aantallen nemen langzaam toe. Broedparen houden deels hun op het Zuidelijk Halfrond gefixeerde timing aan, met eileg in de (noordelijke) winter.
De meeste Zwarte zwanen houden zich op in paren of familiegroepjes in of bij de broedgebieden. De grootste populaties tot enkele tientallen exemplaren komen voor op het Volkerakmeer en het IJsselmeer, of in de nabijheid van goed bezette broedplaatsen. In de omgeving van landgoed De Utrecht in Esbeek tot Lage Mierde broedt al enkele jaren een koppel, misschien zelfs meerdere koppels. Tijdens strenge vorst zoeken Zwarte zwanen ijsvrije wateren op, waaronder snelstromende beken. De landelijke aantallen namen vooral in de jaren negentig van de twintigste eeuw sterk toe, maar lijken in de nieuwe eeuw af te vlakken.