zaterdag 6 januari 2018

Hulsel was 1140 jaar Parochie Hulsel

In 2014 kwam een einde aan en 875 jarige bestaan van de parochie Hulsel. In de negende eeuw is voor het eerst melding gemaakt van het bestaan van Hulsel als parochie. In 1976 werd het 1100 jarig bestaan gevierd. In 2014 werd de parochiekerk officieel aan de eredienst onttrokken.

De parochiekerk van Hulsel werd in 2016 omgebouwd tot een riant woonhuis.

Tot 1997 behoorde Hulsel bij de gemeente Hooge en Lage Mierde die in dat jaar met Reusel fuseerde tot Reusel-De Mierden. Hulsel is een dorp in de provincie Noord-Brabant en is gelegen in regio de Kempen. Het is een van de acht zaligheden. Op 31 december 2015 telde Hulsel als dorp 771 inwoners en er stonden ruim 270 woningen.

In Hulsel zijn onder andere urnen en een waterput gevonden die op zeer vroege bewoning wijzen. Het dorp Hulsel is al bekend uit het jaar 710 onder de naam Hulislaum. Het plaatsje was, volgens het Liber Aureus althans, een geschenk van Bertilindis aan Willibrordus, de abt van de Benedictijner Abdij van Echternach.

De kerk van Hulsel bestaat al vanaf 1107 en is gewijd aan de Heilige Clemens. In dat jaar behoorden de goederen toe aan de Sint-Trudo Abdij. De latere gotische kerk viel van 1648 in Protestantse handen en werd in 1809 weer aan de katholieken teruggegeven. In 1888 werd deze kerk door brand verwoest en werd een jaar later helemaal herbouwd. Het werd een nieuwe neoromaanse kerk, de kerk die nu nog bestaat. In 2014 werd de parochiekerk officieel aan de eredienst onttrokken, waarna het in 2016 omgebouwd werd tot een riant woonhuis.

Sint-Clemenskerk 1889 tot op heden
De neogotische Sint-Clemenskerk uit 1889 werd ontworpen door H.R. Hendriks. Deze bezat een bouwfirma in Oss en was geen echte architect. Toch bouwde hij een origineel kerkje in neo-romaanse stijl, waar het overgrote deel van de nieuw gebouwde kerken toen neogotisch was. Oorspronkelijk was de kerk eenbeukig, maar in 1900 werd het koor vergroot door W.Th. van Aalst. In 1937 werden zeer eenvoudige zijbeuken toegevoegd. Hier is waarschijnlijk geen groot architect aan te pas gekomen.

Veldkapel aan De Hoef van 10 maart 1940
Dit eenvoudige houten kapelletje is opgericht op grond die ooit aan de Heilige Willibrord zou hebben toebehoord. Het is een soort afdakje boven een staander, waaronder zich een terracotta beeld van Willibrord bevindt, vervaardigd door Piet Verdonk. De evacués die in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog in Hulsel en omgeving onderdak hadden gevonden schonken bij hun vertrek in 1946 een Willibrordus-beeld aan de parochie uit dankbaarheid. Dit was vervaardigd door één van hen. In 1970 is het kapelletje vernieuwd.

Willibrordus veldkapel aan De Hoef te Hulsel

Door de parochiefusie van 2014 in gemeente Reusel-De Mierden werd de RK Clemenskerk aan de eredienst werd onttrokken. De parochiefusie was het gevolg van het afnemende aantal kerkgangers en de achteruitgaande financiële bijdrage van de dorpelingen (parochianen). Daarna bleven de enkel de kerken in Reusel en Hooge Mierde nog open voor kerkdiensten. De kerk in Lage Mierde werd al eerder verkocht en is nu een expositieruimte voor middeleeuwse kunst. De Clemenskerk is in 2016 verkocht aan de familie Das, die het hebben het in 2017 verbouwd tot woonhuis. Van de verbouwing is buiten niet te zien, omdat het exterieur ongewijzigd is gebleven. Het parochiekerkhof maakt geen deel meer uit van de kerk, maar behoudt als begraafplaats een relatie met de Reuselse Clemens parochie.

Bij de begraafplaats aan de Huisacker is in 2015 door vrijwilligers van de parochie een nieuwe Mariakapel en een urnenmuur gebouwd. In de kapel staat een beeld van Maria uit de naastgelegen Clemenskerk. Er staat ook een beeld van de patroonheilige Willibrordus die in buurtschap De Hoef al een eigen veldkapel heeft. In de toekomst komt er nog een beeld van de Heilige Clemens. De Mariakapel is in de wintermaanden open tussen 9.00 en 17.00 uur en in de zomer van 9.00 tot 20.00 uur. Bezoekers kunnen er noveemkaarsen en waxinelichtjes opsteken.

Monument van verdwenen kerk
In de vroege ochtend van 1888, ten tijde van Hulsel kermis, brandde de houten Hulselse parochiekerk af. De boeren moesten per paard in Lage Mierde de brandweerspuit halen, maar troffen bij terugkomst alleen nog rook en as aan. Voor Hulselnaar Koos Timmermans werd dit een bijzonder plekje. "Dit is een speciaal plekje, want hier liggen mijn overgrootouders nog begraven.'' Koos Timmermans (78) hoeft niet lang na te denken als hem gevraagd wordt naar het meest dierbare monument. Aan de kerkweg in Hulsel, waren nog lang restanten te vinden van de kerk die in 1888 afbrandde. Spelende jeugd vond er ooit een schedel en wie ook maar iets van de bovenlaag afschraapte, stuitte meteen op een fundering.

Monument van verdwenen kerk in Hulsel

Timmermans: "De geschiedenis van de kerk en vooral hoe die aan zijn einde kwam, is breed bekend. Er brak tot tweemaal toe brand uit, de laatste keer in 1888. Ik was lid van Heemkunde De Mierden Hulsel en werkte in diverse artikelen mee aan het verhaal over de kerk. Ik had één heel belangrijke bron: de aantekeningen van Ome Kees.'' Ome Kees was de enige broer van zijn moeder, Kees van de Wetering. "Ome Kees legde vanaf het begin van de twintigste eeuw alle dingen in het dorp vast in een schrift. Het is heel simpel beschreven, maar het leverde een schat aan informatie op."

Timmermans, die van zijn achternaam zijn beroep maakte, had een bouwonderneming. "Ik werkte veel voor Center Parcs van Piet Derksen. Die wilde op elk park een kruisbeeld en een kapel, ik bouwde die overal voor hem. Toen er vijf jaar terug gesproken werd over een monumentenroute in Reusel-De Mierden, wist ik meteen dat dit monument daar niet in mocht ontbreken. Er was alleen weinig zichtbaar van de restanten van de kerk. Struiken en bomen overwoekerden ruïne en kerkhof.

We gingen met dorpsgenoten aan de slag en maakten de contouren opnieuw zichtbaar. Omdat we vanuit archeologisch oogpunt niet in de bodem mochten graven, ontwierp ik een soort van zwevend fundament. Als je er nu bij staat, kun je de afmeting van de kerk weer goed zien.'' Timmermans maakte ook nog een zuil met daarop het verhaal van de kerk. Nu is voor hem het project klaar. "Ja, dit voelt goed. Het is een stukje mijn geschiedenis en doordat ik hier zelf aan mee kon werken is het compleet zo.''