donderdag 3 augustus 2017

Kijktoren "Bels Lijntje", Turnhout

Het Turnhouts Vennengebied ligt ten noorden van Turnhout langs het Bels Lijntje, nu een fietspad van Alphen, Baarle-Nassau / Baarle-Hertog, Weelde-Station (Weelde Statie) naar Turnhout. De spoorlijn werd in 1867 aangelegd en uitgebaat door de "Grand Central Belge", waardoor de spoorlijn in de (Noord-Brabantse) volksmond "Bels lijntje" werd genoemd. In 1898 werd het Nederlandse deel eigendom van de Staatsspoorwegen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de lijn door de Duitsers bij de grens met prikkeldraad in tweeën gedeeld, maar na 1918 werd het treinverkeer opnieuw gestart. Dit kreeg echter stilaan concurrentie van het busverkeer. In 1934 werd het personenvervoer definitief gestaakt. Op 1 juni 1973 reed de laatste officiële trein.

Het informatiebord bij de parkeerplaats. Mijn ochtendwandeling verliep tijdens zwaar bewolkt weer met zo nu en dan regen.

Weelde Statie is een dorp aan de Belgisch - Nederlandse grens, gemeente Ravels. Tot 1977 behoorde het tot de gemeente Weelde. Het dorp is kort na 1900 ontstaan aan de spoorlijn Tilburg - Turnhout (Bels Lijntje), mede vanwege de nabijheid van Station Baarle-Nassau Grens in het direct ten noorden gelegen Nederlandse gehucht Baarle-Nassau Grens, vanwaar de originele naam Weelde-Station. In 1912 had de kern een eigen parochie en een school, waardoor het een heus dorpje werd. Het dorp is ook bekent van Vliegveld Weelde, een reserve NAVO-vliegveld dat zich bevindt tussen Weelde en Weelde-Station. Vliegveld Weelde wordt sinds 2011 niet meer gebruikt door de Belgische defensie. Zweefvliegclubs Kempische Aero Club en Vlaamse Zweefvliegacademie delen het vliegveld nu met de Luchtcadetten van België. De Belgische defensie is nog wel eigenaar van de voormalige vliegbasis.

Kijktoren 't "Bels Lijntje" is gelegen langs de gelijknamige fietspad. De toren is 12,5 meter hoog.

Om een wandeling te maken is het altijd zoeken naar een geschikte parkeerplaats. Vanaf de parkeerplaats aan een onverharde weg, langs de Steenweg op Baarle-Hertog is het maar 425 meter wandelen tot "Kijktoren Bels Lijntje". De toren is zondag 26 april 2009 officieel geopend. De toren staat langs het Bels Lijntje ter hoogte van de kleine en Grote klotteraard. Dat is halfweg tussen Turnhout centrum en Weelde Statie. De toren is 12,5 meter hoog. Hij biedt een schitterend uitzicht over het unieke vennenlandschap in het noorden van Turnhout. De toren bestaat uit een stalen constructie die met duurzame eik en cederhout werd bevloerd en bekleed. De constructie kostte ongeveer 175.000 euro en is een gezamenlijke investering van de Europese, Vlaamse en provinciale overheid en Stad Turnhout.

Vanaf het bodem platform kun je met de trap naar boven.

In het Turnhouts Vennengebied kan gewandeld worden. Er zijn vijf wandelroutes, van 2,5, 2,8, 7,4, 8,0 tot 8,2 km. Samen met de Kalmthoutse heide en het Landschap de Liereman, vormt het Turnhouts vennengebied een overblijfsel van wat ooit één lap natuur was. De heideterreinen zijn het woongebied voor een reeks zeldzame planten en dieren die zich specifiek aan dit milieu hebben aangepast. Vennen en hun bewoners zijn op Europese schaal bedreigd. Het Turnhouts Vennengebied is een van de belangrijkste heidegebieden in Vlaanderen. Door de openheid en rust in het gebied voelen weidevogels er zich thuis. In het Turnhouts Vennengebied leeft de tweede grootste populatie grutto's die Vlaanderen rijk is, en broedt de wulp op de heide en omliggende weilanden tussen het Zwart Water en de Hoogmoerheide.

Eenmaal boven, kun je de omgeving aanschouwen.

Het Turnhouts Vennengebied is het hele jaar door een belangrijk gebied voor vogels. In het voorjaar en de zomer komen er tientallen water- en weidevogels broeden. Doordat de graslanden pas laat in het voorjaar beweid of gehooid worden, is het een van de weinige gebieden in de wijde omgeving waar de vogels hun jongen ongehinderd kunnen grootbrengen. Heide en vennen vormen het biotoop van steeds zeldzamere planten en dieren die specifiek aangepast zijn aan dat soms extreme milieu. In het Turnhouts vennengebied groeit nog waterlobelia, drijvende waterweegbree en oeverkruid. Op de natte overgangen van de vennen naar de heide ontstaan heel verschillende vegetaties met zonnedauw, snavelbies en klokjesgentiaan. De begroeiing van de droogste delen bestaat voornamelijk uit struikhei. In het gebied zijn ook landduinen aanwezig, waar water schaars is en de temperatuur in de zomer heel hoog kan oplopen. Ook dat vormt een extreem milieu waar een aantal planten en dieren zich hebben aangepast. Het zijn de overgangen van ven naar landduin die zorgen voor een heel bijzondere soortenrijkdom.

Het gebied wordt beheerd door Natuurpunt, de Vlaamse 'Natuurmonimenten'. Rechts; de verhoogde uitkijkpost aan "Het Zwarte water".

Het gebied vormt een belangrijk puzzelstukje in het Europese Natura 2000 netwerk. De toestand in het Turnhouts vennengebied was dramatisch en dus besliste Natuurpunt om door gerichte maatregelen grote delen van de natuurlijke leefgebieden weer te herstellen en zo de biodiversiteit geassocieerd met het gebied in stand houden. Om dit te realiseren baseert Natuurpunt zich op een wetenschappelijk onderbouwd beheer- en herstelplan dat uitgaat van een grondige analyse. Een van de elementen dat naar voor komt is dat er nog tal van rodelijstsoorten voorkomen die sterk gebonden zijn aan heide en vennen. Dit geeft aan dat het herstel van het landschap vooral gericht moet zijn op deze soorten. Dit herstel kan soms zeer drastisch zijn zoals het kappen van bomen of afgraven van akkers.