maandag 14 augustus 2017

Cartierheide lijdt onder verdroging

De Cartierheide lijdt onder de verdroging. Het Pannegoor, het grote heideven op de Hapertse Cartierheide, is zoals elke zomer weer zo goed als droog gevallen. Het droogvallen van regenwatervennen is een jaarlijks terugkerend probleem op zandgronden zoals in Noord Brabant. Door een tekort aan regenwater en een te snelle waterafvoer vallen jaarlijks veel heide vennen deels of geheel droog. Zo is de waterstand van het Beleven ook veel te laag, en in enige maten ook de Flaes en Goorven in Landgoed de Utrecht.

Het Pannegoor, in het voorjaar nog een broedplaats voor Kokmeeuwen, Futen en Eenden soorten. Nu is het zo goed als verlaten.

De Cartierheide ligt ingeklemd tussen het Brabantse Bladel, Hapert, Weebosch, Eersel, Postel, maar ligt in z'n geheel in de gemeente Bladel. Het natuurgebied maakt onderdeel uit van het Natuurgebied De Kempen. Het gebied is 172 ha groot en ligt op 3 km afstand van de Belgische grens, ingeklemd tussen de weg van Eersel naar Postel en de snelweg A67/E34. De Cartierheide wordt doorstroomd door het Dalems Stroompje. Men vindt er vochtige heidegebiedjes, berkenbroek en gagelstruweel. Helaas valt het riviertje in de zomer droog door wateronttrekking voor de landbouw en aangeplant naaldbos. Een zandpad leidt over de heide en de houten vlonders en een knuppelbruggetje. Om de heide weer wat meer ruimte te geven, heeft Natuurmonumenten vliegdennen verwijderd.

"Welkom op de Cartierheide", de automobilist nam dat wel erg ruim. Het gebied is niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer.

Heidevennen zijn voedsel- en kalkarme wateren, die in de natte delen van heidegebieden voorkomen. Hun karakteristieke plantengemeenschap van biesvarens, oeverkruid en waterlobelia is gevoelig voor verzuring, verdroging en vermesting. Heidevennen hebben een geringe buffercapaciteit waardoor verzuring een grote invloed heeft op het water en de bodem. Tot ongeveer 1990 is de verspreiding van een soort als waterlobelia en oeverkruid dan ook sterk achteruitgegaan. Sinds 1990 is door herstelmaatregelen het aantal groeiplaatsen van oeverkruid en waterlobelia in vennen flink toegenomen, met name die van oeverkruid.


Ondanks intensief beheer is de vegetatie in veel Nederlandse natuurreservaten de laatste decennia achteruitgegaan. In de loop van de jaren '80 werd verdroging als een van de belangrijkste oorzaken onderkend. Om deze ontwikkeling te stuiten en de vroegere rijkdom aan plantensoorten en vegetatietypen te herstellen, proberen provincies samen met terreinbeheerders, waterschappen en waterschappen de randvoorwaarden voor grondwaterafhankelijke natuur te herstellen. Ondanks anti verdrogingstudies, variƫrend in schaal van gebiedsgericht tot provinciaal, treedt in het veld nog nauwelijks verbetering op.

Ook de Landschotse Heide tussen Oostelbeers en Middelbeers had in de zomermaanden veel te lijden van verdroging. Een groot deel van het jaar is er onvoldoende grondwater. Hierdoor dreigt natuur te verdwijnen, die hier van oudsher voorkomt. Van 2013 tot 2017 werkten Waterschap De Dommel en Brabants Landschap samen om de waterhuishouding in dit gebied te verbeteren. Vooral gericht op de oostkant van de Landschotse heide, vlakbij het Berkven. De Cartierheide wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Tot 1999 was Natuurmonumenten beheerder van de Cartierheide. Door een aantal ‘landelijke ruilingen’ tussen Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer is het beheer van de Cartierheide in handen gekomen van Staatsbosbeheer. Het is mij niet bekent of Staatsbosbeheer plannen heeft om de Cartierheide aan te gaan pakken en het droogvallen van de vennen in de zomermaanden te keren.

Download: Wandelroute Cartierheide - Staatsbosbeheer