woensdag 17 mei 2023

De Knobbelzwaan op de rioolwaterzuivering

In Hapert op de Rioolwaterzuivering zijn enkele waterbassins ingericht waar het gereinigde rioolwater passeert voordat het schoongenoeg is om in de Groote Beerze te lozen. De waterkwaliteit is daar al zo goed dat er veel watervogels zich daar hebben gevestigd en zelfs nesten met jongen groot brengen. Maar ook vogels die geen koppel vormen en als eenling op de vijvers verblijven. Zo zijn er twee knobbelzwaan mannen die als vrijgezel op de vijvers foerageren.


Een van de twee vrijgezelle Knobbelzwaan mannen op de waterzuivering in Hapert.

De knobbelzwaan (Cygnus olor) is een van de grote zwanen. De knobbelzwaan kan een spanwijdte van 2,40 meter bereiken en is daarmee de grootste watervogel. Hij is 140 tot 160 cm groot. Met zijn lange nek kan hij ver onder water reiken. Met 10 tot 12 kg behoort de knobbelzwaan tot de zwaarste vliegende dieren. Hij is ongeveer even groot als de wilde zwaan, maar veel groter dan de kleine zwaan. De knobbelzwaan is wit en heeft een oranjerode snavel. De kop en hals hebben een lichtgele schijn. De onbevederde huid aan de snavelwortel en om het oog, onder de voorhoofdsknobbel, is zwart. Die voorhoofdsknobbel is bij mannetjes heel opvallend. Ook de poten zijn zwart. De ruglijn is sterk gebogen. De hals wordt bijna altijd in een sierlijke S-vorm gehouden. Die hals heeft het grootste aantal van 26 halswervels van alle vogels. De kop wordt altijd iets omlaag gebogen. De snavel is relatief breed. Er is weinig maar duidelijke seksuele dimorfie (het mannetje en het vrouwtje zien er bijna hetzelfde uit). Het mannetje is groter, hij heeft ook een zwaardere nek. Zoals reeds gezegd heeft het mannetje een knobbel boven de snavel. In de lente zwelt die knobbel aan en de snavel wordt roder.

Knobbelzwanen zijn ook een symbool van trouw en monogamie. De meeste Knobbelzwanen kiezen hun parner voor het leven. Dat klopt maar ten dele, trouw zijn ze inderdaad, maar niet aan hun partner. Uit ringenonderzoek blijkt dat die monogamie eigenlijk een fabeltje is. Die monogamie is van jaar op jaar. Dus na een aantal jaren is nog maar een fractie van alle paren bij elkaar. We willen zo’n grote statige witte vogel graag als voorbeeld nemen, maar daar valt dus nog wel wat op af te dingen. Je zou natuurlijk kunnen zeggen dat de knobbelzwaan serieel monogaam is. Maar er blijkt iets anders te zijn waar zwanen wel degelijk vaak hun leven leven trouw aan zijn. Men denkt dat de vogels trouwer zijn aan een bepaald territorium. Als je partner ook trouw is aan dat territorium, dan blijf je bij elkaar. Dus de knobbelzwanen zijn veel meer verknocht aan hun omgeving dan aan hun partner.


De rioolwaterzuivering in Hapert zuivert het afvalwater van gemeenten Bladel en Mierden-de Reusel. Dagelijks stroomt er zo’n 12.200 m³ water vanuit onze zuivering naar het waterpark. De vijvers met waterplanten, riet en het moeras in dit waterpark helpen de zuivering op natuurlijke wijze bij zuiveren van het water. Dit waterpark helpt mee met het doel voor de Groote Beerze: een ecologische verbinding tussen de natuurgebieden in het dal van de Beerze, van de Belgische grens tot aan Halder bij Sint-Michielsgestel. De Groote Beerze is een Natura 2000 gebied en maakt daarmee deel uit van een Europees netwerk van natuurgebieden. Waterpark Groote Beerze is een unieke combinatie van vijvers, sloten, open water met waterplanten en moerasbos dat het schone water uit de zuivering omzet naar natuurlijk beekwater.