Boomschuim op de voet van een eik

Heb je ooit schuim op of tegen een boom gezien. Vanmorgen zag ik het onder aan de voet van een Amerikaanse eik. Het schuim, saponinen genaamd (behorend tot de glycosiden) is een zeepachtig soort schuim, een natuurlijke stof die in bomen en planten met name in de bast te vinden zijn. Deze bitter smakende stoffen bezitten eigenschappen waardoor schuim ontstaat bij uittreding aan het oppervlak (sapo = schuim) als het in aanraking komt met zuurstof (en water). Je kunt het vergelijken met een wasmiddel.

Boomschuim op de voet van een Amerikaanse eik

Door nachtvorst kunnen er kleine beschadigen ontstaan in de schors van de bomen. Onder hoge druk perst de boom een zeepachtige stof, saponinen genaamd, naar buiten. Bomen gebruiken saponinen om insecten te weren. Als saponine in aanraking komt met veel regen gaat het schuimen. Zo zag ik vanmorgen langs het fietspad in Landgoed De Utrecht (Esbeek) het schuim op de voet van een van de eiken. Het water dat het saponine hoger on de boom had losgeweekt drupte baar beneden en vormde een schuimbubbels. Je ziet het niet op elke boom en de omstandigheden moeten waarschijnlijk ook nog eens optimaal zijn. Of de temperatuur een rol speelt? In ieder geval een boel regen.

Saponinen hebben ook een remmende werking op indringers, zoals insectenvraat en groei van bacteriën en schimmels, een vernuftige beschermingsstrategie van de boom. Door een groot gebrek aan zeep werd in de Tweede Wereldoorlog saponine gebruikt door mensen die het kende. Zo zie je maar weer, wandelen tijdens of net na de regen kan tot een leuke (toevallige) leerzame activiteit leiden.