zaterdag 8 augustus 2015

De Dodendraad Witrijt - Bergeijk

Sinds 15 maart 2014 staat aan de Grensweg van het Bergeijkse Witrijt, langs de Nederlands / Belgische grens, een nagebouwd stuk Dodendraad met een grenswachtershokje en een slagboom, zoals deze in 1915 door de Duitsers langs de gehele Nederlands / Belgische grens werd opgetrokken.

Nagebouwde grensbewaking uit 2015, met de gevreesde Dodendraad en slagboom (Nederlandse kant)

De reconstructie is uitgezet om te gedenken wat de Belgen tijdens de 'Groote Oorlog' in hun land doormaakten. De grensversperring werd door de Duitse bezetter in België opgetrokken om smokkelen van wapens en levensmiddelen tegen te gaan. Ook werd zo bemoeilijkt dat tijdens de Eerste Wereldoorlog spionage kon worden gepleegd door de geallieerde die het neutrale Nederland gebruikte als een veilige haven. Hoewel het monument op Nederlands grondgebied staat, stond deze Dodendraad tijdens Eerste Wereldoorlog niet in Nederland, maar zo’n zeven kilometer verderop langs het kanaal Turnhout-Dessel. De Duitse bezetter plaatste het altijd op Belgisch grondgebied.

Nagebouwde grensbewaking uit 2015, met de gevreesde Dodendraad en slagboom (rechts ligt België)

De argeloze bezoeker wordt echter misleid door het portret van een geüniformeerde Nederlander tegen het grenswachthuisje. Het grenswachthuisje is geïmproviseerd en de gebruikte materialen kende men niet tijdens Eerste Wereldoorlog. De kraaienpoot in het grenswachthuisje huisje wel is een waardevol detail, maar dateert uit een latere periode. De isolatoren die gebruikt zijn stammen uit een latere periode, maar dat stoort niet echt. De isolatoren staan aan de verkeerde kant van de palen. Ze moeten richting België wijzen, zodat de Duitsers herstellingswerken konden uitvoeren.

De elektriciteitsdoorvoerleiding die over de opening van de slagboom moeten lopen ontbreekt. De parallel lopende beschermdraden staan er wel, maar staan echter veel te dicht bij de elektrische versperring. Normaal staan de rijen met palen en draden twee- tot drietal meter uit elkaar, hier is dat minder dan een halve meter. De buitenste versperringen telden vijf tot zes beschermdraden boven elkaar. De buitenste draden zijn niet van prikkeldraad, maar dat is uit veiligheidsreden gedaan om bezoekers niet te verwonden.

De gevisualiseerde rijksgrens met een Nederlandse douanepost en een slagboom bij de dodendraad geeft een totaal verkeerd beeld van de werkelijkheid. Niet de Nederlanders bepaalden wie de draad mocht passeren, maar de Duitsers. Bij de dodendraad hoort geen slagboom maar een stevige poort.

De kaart uit de Eerste Wereldoorlog met de hoogspanningslijn tussen Belgie en Nederland. Rechts onder, bij punt D5, kwam de draad het dichtst bij Reusel (en zeker bij de Witrijt).

Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog werd deze gehele versperring in korte tijd gesloopt door inwoners uit de buurt. De koperdraad en het hout van de palen brachten goed geld op. Overigens konden de boeren een en ander goed gebruiken om hun weiden opnieuw af te sluiten. Van de "draad des Doods" is vrijwel niets meer over, behalve een klein monument aan de Nederlandse grens tussen Epel (L) en Sippenaeken (B).

De kleine monumenten die sinds 2011 aan de Belgisch / Nederlandse grens zijn opgericht zijn nagebootst.

Informatiebord en het passeurs-raam die men tussen de hoogspanningsdraden plaatsten om er door te kunnen kruipen

Er is in dit project dan ook bijzonder veel energie gestopt. Zo staat er een mooi en leerzaam informatiebord bij de reconstructie, maar jammer genoeg wordt hierop geen melding gemaakt van de oorspronkelijke locatie van de dodendraad. Tussen de stroomdraden werd een passeurs-raam bevestigd. De reconstructie in Bergeijk is de eerste waarbij dit gebeurde. Vanaf een rustbank kan je elke beweging gadeslaan. De reconstructie ligt langs een druk fietspad en is over de zandweg ook met de auto bereikbaar.

Waar:
Komend vanuit Postel via de Eerselseweg: voorbij de Kaasboerin. Bij Café In 't Wild Zwijn, (Witrijt 28, Bergeijk) rechtsaf (Grensweg), tot waar de verharding stopt. Komend vanuit Eersel via de Postelseweg en Witrijt: Bij Café In 't Wild Zwijn (Witrijt 28, Bergeijk) linksaf (Grensweg), 600 meter verder als waar de wegverharding stopt staat het monument met de Dodedraad. Café In 't Wild Zwijn was tot eind 2014 bekent onder de naam Café Dennenlucht.

Fietsknooppunten: tussen de nummers 18 en 22. Wandelknooppunten: bij nummer 8.

Interessante plekken in de omgeving:
Natuurpoort De Witrijt - Witrijtseweg 15 5571 XJ Bergeijk - Tel: +31 - (0)497 514698
Hof van Heden - Witrijt 10, 5571 XH Bergeijk - Tel: +31 - (0)497 - 512 625
Café In 't Wild Zwijn, Witrijt 28, 5571 XH Bergeijk - Tel: +31 - (0)497 - 745080