De Cartierheide dankt zijn naam aan Baron de Cartier Marchienne, die het ernaast gelegen Duizels Hof in 1863 kocht. Zoon Emile schenkt het terrein in 1932 aan Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Staatsbosbeheer probeert de heide te bewaren door te plaggen, maaien en te laten begrazen. Dit leidt tot een mooie, afwisselende heide. De Bazadaise koeien grazen er van voorjaar tot najaar en geven de heide een extra natuurlijk uiterlijk.
De Cartierheide wordt doorstroomd door het Dalems Stroompje. Men vindt er vochtige heidegebiedjes, berkenbroek en gagelstruweel. Helaas valt het riviertje in de zomer droog door wateronttrekking voor de landbouw en aangeplant naaldbos. Een zandpad leidt over de heide en de houten vlonders en een knuppelbruggetje.
Om de heide weer wat meer ruimte te geven, heeft Natuurmonumenten vliegdennen verwijderd. Dat is ook gunstig voor de nachtzwaluw, een bijzondere vogel die laag boven de grond insecten vangt. De nachtzwaluw zul je eigenlijk nooit zien, omdat het een schuw en de naam zegt het al, een nachtdier is. Wel kun je hier speuren en luisteren naar verschillende spechtensoorten en de boomleeuwerik.
In het open deel van het natuurgebied komt de gladde slang voor. Een bijzonder en zeldzaam reptiel dat zich niet makkelijk laat zien. Wij houden in samenwerking met de gemeente het gebied open om het voortbestaan van de gladde slang te kunnen waarborgen; deze dieren houden namelijk niet van bosgebied. De slang krijgt de kans om zich beter te verspreiden, omdat wij zorgen voor corridors, gangen, van de ene open plek naar de andere. Zo worden Stevensbergen en de Cartierheide met elkaar verbonden en kan de gladde slang zich blijven voortplanten en vindt er uitwisseling plaats met dieren van een andere locatie.
