dinsdag 25 juli 2023

Kanaalplas, De Maat en Blauwe Kei, Mol Rauw

Vanmorgen (dinsdag 25 juli) fietste ik naar natuurgebied De Maat en de omliggende waterputten in het Belgische Mol-Rauw. Mol-Rauw staat bekend om de waterputten die door zandwinning zijn ontstaan. Veel van dit zand is kwarts houdend. Het water in de plassen en in de waterlopen in de omgeving is kraakhelder. Het zand is zo puur en vrij van humus en andere stoffen dat het helder blijft. De Kanaalplas, De Maat en Blauwe Kei liggen aan de overkant van het Kempens Kanaal en langs het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen.


Kanaalplas, De Maat en Blauwe Kei, Mol Rauw

De Maat vormt samen met Den Diel een natuurgebied ten noorden van Rauw. Het meet ongeveer 145 ha. Het natuurgebied wordt beheerd door de gemeentediensten. Natuurpunt zorgt voor de toegankelijkheid en organiseert er wandelingen met een gids. Het is Europees beschermd als onderdeel van Natura 2000-gebied 'Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heide'.

De zandputten zijn voormalige zandgroeves die vroeger werden gebruikt voor de ontginning van kwarts, bekend als het roemrijke Molse witte zand. Zilverzand, kwartszand of witzand is een fijnkorrelig, wit, uiterst zuiver zand met een laag ijzergehalte. Het bestaat bijna geheel uit kwarts (SiO2). Zilverzand is de belangrijkste grondstof voor de glasindustrie. Ze werden onder meer onder impuls van zandwinningsbedrijf Sibelco volledig omgevormd tot natuurgebied. In 1845 werden bij het graven van het Kanaal Bocholt-Herentals bij Lommel, Dessel en Mol afzettingen van kwartszand ontdekt. Om dit zand te winnen werd in 1875 door Antoon van Eetvelde en het Crédit Général Liégois de onderneming Sablières et Carrières Réunies (SCR) opgericht. Dit bedrijf fuseerde in 1896 tot SCR-Sibelco.

De oprichter hiervan was Stanislas Emsens. Het bedrijf schafte in hetzelfde jaar een stoommachine aan, om de zandgroeve te Stevensvennen te mechaniseren. Omstreeks 1910 waren er ook veel kleinere bedrijven actief. Het zand werd met behulp van binnenvaartschepen naar de bestemmingen vervoerd. SCR-Sibelco verwierf een grote technologische kennis, en was ook actief in het opsporen en openen van tal van nieuwe vindplaatsen, waardoor de transportkosten konden worden gedrukt. Tegenwoordig heeft Sibelco meer dan 100 groeven in gebruik die zich over de gehele wereld bevinden. In 1955 werd een nieuwe fabriek gebouwd voor het drogen en malen van kwartszand. In 1983 werd te Lommel een nieuwe veredelingsinstallatie gebouwd.

Sibelco is een Belgisch bedrijf dat onder andere kwartszand exploiteert. Het hoofdkantoor van deze maatschappij bevindt zich te Antwerpen. De maatschappij telt wereldwijd 174 productiesites in 31 landen, met 8500 werknemers waarvan 300 in België. De firma is in handen van een aantal Belgische families, onder meer de familie Emsens. Een van de zandputten sluit aan bij natuurgebieden De Maat in Mol en de Blauwe Kei in Lommel. Het is een plek waar wandelaars volop kunnen genieten van de omgeving, zowel in de winter als in de zomer. Er is een prachtig groot binnenmeer met allerhande fauna en flora.

Sibelco beschouwt het als een verantwoordelijkheid om een goede relatie te onderhouden met haar omgeving en voert op dit vlak al tientallen jaren een gewaardeerd beleid van duurzaam ondernemen en exploitatie van haar groeves. Een beleid waar zuinigheid op natuurlijke rijkdommen centraal staat en in deze visie wil ze de grote aandacht voor de herstructurering van de groeves met stip aanhalen. Ze maakt er een erezaak van een unieke nieuwe bestemming te geven van een reïntegratie in het landschap.