De Tjiftjaf kijkt eerst vanaf de snoeitakkenwal of het bad vrij is.
Erg zeker lijkt de Tjiftjaf niet. Is hij bang, schuchter of is hij gewoon onrustig? Hij blijft in ieder geval maar even op de zelfde plaats. Hij zit heel kort op een takje en vliegt weer naar een ander takje in de buurt. Ook bij het baden zit hij maar heel even in het water te spetteren. Dan vliegt hij naar een zitplaats in de buurt en strijkt kort door zijn veren. Daarna vliegt hij weer terug naar het water en spettert weer even met zijn vleugels in het water en is weer vertrokken naar een zitplaats in de buurt. Dat herhaalt hij enkele keren voordat hij echt weg vliegt.
Een vijverwater trekt de Tjiftjaf naar de fotohut.
De tjiftjaf is een klein zangertje. Zonder al teveel echt opvallende kenmerken. Een deel van de populatie trekt in de winter naar het zuiden. Tjiftjaffen lijken sterk op fitissen. Er zijn echter wel een aantal verschillen. Allereerst zijn in het voorjaar de mannetjes makkelijk uit elkaar te houden op grond van hun zang. Een tjiftjaf roept min of meer zijn eigen naam (hoewel het vaak eerder een tjaftjif is, dan een tjiftjaf) een fitis heeft een beetje een aflopend riedeltje dat hoog begint en laag eindigt. Beide geluiden zijn hier op de site bij de soortoverzichten te beluisteren.
Maar er zijn meer verschillen. Deze zijn echter wel wat lastiger. Allereerst de subtiele verschillen. Deze zijn vaak een goede aanwijzing maar niet echt harde kenmerken. De poten van een tjiftjaf zijn over het algemeen donkerder dan van een fitis. Verder is een tjiftjaf vaak wat treurig groen/ bruin/ olijf gekleurd en een fitis vaak wat levendiger groen/ geel/ wittig gekleurd. Fitissen hebben een iets markantere koptekening omdat de wenkbrauwstreep vaak wat lichter van kleur is en wat langer is dan bij de tjiftjaf. Een tjiftjaf is ten opzichte van een fitis vaak wat compacter, een fitis juist wat langgerekter. Fitissen hebben ook een langere vleugel dan een tjiftjaf, in het veld is soms de langere handpenprojectie van de fitis te zien.
Met zijn 11 cm is de Tjiftjaf ongeveer net zo groot als de Fitis. Een volwassen koolmees is 14 cm groot, terwijl een volwassen pimpelmezen zijn circa 11 tot 12 centimeter groot is. Pimpelmezen laten zich ook niet zo makkelijk verjagen door de Koolmezen. Waarschijnlijk hebben de kleinere vogeltjes een voordeel dat ze sneller zijn. Wie niet sterk is moet snel zijn, zou hun motto kunnen zijn. Tjiftjaffen zijn zeer beweeglijk en vertonen onrustig gedrag.