Het vogeltje woont in een onvoltooide nestgang van de ijsvogel. Winterkoningen broeden graag in verlaten ijsvogelgangen. Bij onderhoud in augustus/september bestaat een gevaar voor nog broedende winterkoningen. De nesten bevinden zich in de eerste 20 cm van de nestgang maar vallen niet direct op. Afsteken is op dat moment funest voor mogelijk nog aanwezige jonge winterkoningen in het nest!
De Winterkoning zingt zijn lied.
Het verhaal gaat dat de winterkoning, die toen nog geen winterkoning heette, bij een wedstrijd om het koningsschap der vogels op een slimme manier won. De vogels besloten een wedstrijd te organiseren en de vogel die het hoogst kon vliegen zou koning worden. De winterkoning schatte zo in dat hij kansloos was, tenzij hij een list verzon. Hij verstopte zich in de veren van de arend en toen de arend niet meer hoger kon komen, begon de winterkoning aan zijn vlucht. Sindsdien houdt hij van trots zijn staartje omhoog.
Het kleine actief vogeltje, dat zich ophoudt in dicht struikgewas. Komt nerveus over met een steeds opwippende staart. Het is een bruin klein vogeltje met lichte wenkbrauwstreep en fijn, licht gebandeerde recht opstaande staart. Toch is het vogeltje 9 tot 10,5 cm groot.
