dinsdag 15 februari 2022

De riedel van de Dodaars klinkt over het water

De riedel van de Dodaars klinkt weer over het water. Vanmorgen was ik in Hapert bij de rioolwaterzuivering. Daar klonk de territorium zang van de Dodaars. Het zo kenmerkende riedeltje dat ook als hinnikend wordt omschreven is meer een baltsroep die in de broedtijd veelvuldig over het water klinkt. Al vroeg in de ochtend is dat al te horen, vaak mysterieus, zeker als er nevel boven het water hangt.


De dodaars kent verschillende hoge roepen, die klinken als bit, bit, bit (bij verstoring) of bie-iep. Dit wordt vaak versneld tot een verdragende, hinnikende triller, "biebiebiebiebie". Deze is te horen in de video die ik in 2016 maakte (zie hieronder). Dit is vooral in het voorjaar te horen als duet tussen mannetje en vrouwtje, bij de balts of om het territorium te markeren.

De Dodaars dankt zijn naam aan de korte, witte achterwerk. Dodaarzen zijn broedvogels van ondiepe en beschutte wateren. Behalve duin meren, uiterwaarden, en vennen zijn brede sloten geliefde broedplaatsen. Het drijvende nest ligt in riet of ruigte aan de waterkant. Dodaarzen leven van waterinsecten, schelpdieren en kleine visjes. In de broedtijd vormen insecten het grootste deel van het menu. De aanwezigheid van waterplanten is een belangrijke voorwaarde voor het voorkomen van deze markante kleinste fuutachtige. De dodaars jaagt op het oog op waterinsecten en visjes.


De kleinste Fuut is de Dodaars (anno 2016)

Dodaazen zijn zeer compact gebouwd en hebben wit 'poederdons' als achterste. Het zijn schuwe vogels, die zich verstoppen zodra mensen opgemerkt worden door te duiken en zich aan waterplanten vasthoudt, de snavel als snorkel gebruikend. Op deze manier kan de dodaars zich lange tijd aan het gezicht onttrekken. Dodaarzen duiken regelmatig. In de zomer zijn dodaarzen donker gekleurd, met een roestrode keel en hals. De mondhoek is opvallend geel in het broedseizoen. Het winterkleed is een stuk lichter, het achterste is het gehele jaar voorzien van een vuilwitte 'poederdons', de 'dodde-aars'.

Dodaazen zijn 23 tot 29 cm groot, hebben een vrij korte snavel, die geschikt is om waterinsecten te eten. Ze zijn voorzien van zwemvliezen en kunnen goed duiken en voortreffelijk onder water zwemmen. Vaak duiken ze weer op uit het water, op ruim vijftig meter van de plaats waar ze onder doken.