De meanderende Groote Beerze op de plaats waar eerst een stuw lag, net voorbij de plaats waar eerst de zandvang was.
Aan het einde van traject 1 van Herinrichting beekdal Groote Beerze, op de gemeentegrens tussen Gemeente Oirschot en Gemeente Bladel, is de zandvang gedempt en de nieuwe meanadering uitgegraven. Doordat de beekloop daar breder en dieper was, kwam de stroming van het beekwater nagenoeg tot stilstand. Daardoor kregen de drijvende elementen in het water de tijd om naar de bodem te zakken. Het riet dat in de beek groeide remde de stroming nog extra en het riet nam de achtergebleven fosfaten en medicijnresten op. Omdat riet geen consumptieplant is werkt deze methode als een laatste reinigde filter van het geloosde afvalwater.
Door de Groote Beerze te versmallen en te verondiepen stoomt het water sneller door de beek. Hierdoor neemt de waterkwaliteit toe en kunnen waterplanten zich beter ontwikkelen. Bij een brede en diepe beek, waarbij de waterstoom langzaam is, bezinken de lichte drijvende elementen naar de bodem. Het bezinksel sluit de boden af en bedekt de waterplanten. Dan is het niet meer mogelijk om licht op te nemen en tot groei te komen. Kleine waterdiertjes die in de bodem leven of zich in de bodem verschuilen krijgen in een schone bodem wel kans op leven.
In Brabant was er eeuwenlang water in overvloed. De mens heeft het land naar z’n hand gezet. Zo is Brabant veranderd van een ondoordringbaar moeras naar een gecultiveerd landschap, waar landbouw en natuur strijden om hun bestaansrecht. Landbouw is van oudsher belangrijk voor de boeren in Brabant. Om vroeg in het jaar met zware landbouwmachines het land te bewerken, moet het grond- en regenwater zo snel mogelijk afgevoerd worden. Er werden sloten en kanalen gegraven om het water naar zee te leiden. Meanderende beken werden rechtgetrokken om het water sneller af te voeren. Maar wat er teveel wordt afgevoerd in de winter komt het land in de zomer tekort. Zeker nu door klimaatverandering in de zomer minder regen valt. Dat is een probleem de landbouw én voor de natuur.
Een regendruppel die in Brabant valt had binnen 5 dagen in de Noordzee bereikt. De verlaging van de grondwaterstand had gevolgen voor de natuur. Verlies van diversiteit in het landschap heeft geleid tot verlies van diversiteit van planten en diersoorten. Een gezonde bodem werkt als een spons. De Brabantse bodem is helemaal uitgeknepen en heeft z’n sponswerking grotendeels verloren. Het watersysteem moet weer in balans komen. We moeten weer met de seizoenen meebewegen.
Als het waterpeil op peil komt, kan de natte natuur zich herstellen. Voor een toekomstbestendige inrichting van de beekdalen in Brabant moeten de bodem en grondwater als uitgangspunt genomen worden. De natuur heeft natte voeten nodig. Door de wateronttrekking komen natuurgebieden in de zomer watertekort. Daardoor daalt de biodiversiteit. De oude Brabantse natuur moet terug keren. Soorten als de bosbeekjuffer, vlottende waterranonkel en beekprik zijn gebonden aan de beek. De natte bossen langs beken zijn belangrijk voor soorten als witte rapunzel en knikkend nagelkruid. Het mooist zijn misschien wel de schraallanden langs de beken. Hier kunt u de welriekende nachtorchis en de gevlekte orchis bewonderen, maar ook watersnip en aarbeivlinder.