Kuifeenden bij waterzuiveringsbassins

Aan de rioolwaterzuivering van de Waterschap de Dommel zwemmen enkele Kuifeenden. Ik heb ze elders nog niet gezien gedurende dit voorjaar. De waterzuivering ligt in Biest-Houthakker, tegen natuurgebied Diessens Broek. De rioolwaterzuivering Biest-Houtakker zuivert het rioolwater van de woonkernen Baarschot, Biest-Houtakker, Diessen, Esbeek, Goirle, Haghorst, Hilvarenbeek, Middelbeers, Oostelbeers en Westelbeers. In de biozone wordt het gezuiverde water weer natuurlijker gemaakt, voordat het wordt geloosd op het beekje de Reusel. Door deze aaneenschakeling van zuiveringstechnieken kan deze installatie voldoen aan de strenge eisen uit de Europese Kader Richtlijn Water.

De Kuifeend behoort tot de mooiste eendensoorten die ons land rijk is, hier tijdens een regenbui in de waterbassins van de waterzuivering.

Met hun zwart-witte verenpak en de kuif zijn de mannetjes van de kuifeend onmiskenbaar. In tegenstelling tot de wilde eend duiken kuifeenden naar hun voedsel. Het gele oog van deze vogel is opvallend. Op de diepere wateren dobberen de kuifeenden graag rond, maar zeker in de winter zijn ze ook in het stedelijk gebied terug vinden. Kuifeenden eten waterdiertjes die tussen de waterplanten leven. Ook de planten zelf worden gegeten.

Het Diessens Broek ligt tussen de Brabantse plaatsen Diessen, Biest-Houtakker en Haghorst, en het Wilhelminakanaal. Het natuurgebied wordt doorsneden door het beekje de Reusel. De Reusel lag er na de kanalisatie in de jaren ‘60 lelijk bij. De beek was rechtgetrokken en haar oude meanders waren dichtgegooid. Gelukkig zorgde ‘natuurontwikkeling’ in 2010 voor een metamorfose. Over een oppervlakte van 60 hectare werd de overbemeste bodemlaag afgegraven. Daarbij kwam maar liefst 1 miljoen kubieke meter grond vrij. Sindsdien bepaalt de Reusel zelf haar loop, over een breedte van 100 meter. Voor de natuur prettig: het beekdal was al rijk aan weidevogels, maar nu broeden er nog veel meer. Vanaf de dijk aan het Wilhelminakaanaal heb je er een prachtig zicht op: het is dé weidevogelboulevard van Midden-Brabant. Buitelende vluchten van de kievit zien er schitterend uit. Bovendien kan door deze natuurontwikkeling veel water worden geborgen, waardoor Moergestel droge voeten houdt. Hoger op de dalflanken worden orchideeën verwacht. Het broek wordt een paarse bloemenzee.

Het gebied heeft een grote aantrekkingkracht tot vogelaars. Diessens Broek is dé weidevogelboulevard van Midden-Brabant

Waterhoen koppel in het Beleven

Vanmorgen was ik aan het Beleven in Reusel. Ik ging kijken of ik de Scholeksters kon fotograferen, maar het werden twee Waterhoenders. Het is waarschijnlijk een koppel, daar tijdens de broedt, van maart-augustus, mannetjes elkaar niet meer in elkaars nabijheid dulden. De uiterlijke kenmerken van beide geslachten zij vrijwel gelijk.

Een Waterhoen koppel. Tijdens de broedt, van maart-augustus, dulden mannetjes elkaar niet meer in elkaars nabijheid.

Het Waterhoen is een algemene vogel in Nederland. Opvallend is zijn rode snavel met gele punt. Tijdens het zwemmen of lopen is zijn staart omhoog gericht. De witte onderstaart dekveren zijn dan goed zichtbaar. Jonge waterhoentjes volgen deze witte signaalveren. Het waterhoen broedt langs allerlei zoet water, als kleine sloten en vijvers, ook in dorpen en steden.

Het zwarte verenkleed, met witte vlekken langs de flanken. Opvallende witte onderstaart dekveren met zwarte middenstreep. Rode snavel met gele punt. Heeft een rode bles. Met hun typische (groengele) moeras vogelpoten kunnen ze over drijvende watervegetatie lopen zonder al te diep weg te zakken. Tijdens het zwemmen of lopen is zijn staart omhoog gericht. Juveniel is donkerbruin zonder de opvallende vooral rode snavel.

Het waterhoen is een algemene broedvogel van meren, plassen, rivieren, vijvers en sloten met een dichte oevervegetatie, hierbij hebben ze een lichte voorkeur voor voedselrijke wateren. Het waterhoen is een vaak verborgen levende vogel die zich vooral ophoudt in dichte oevervegetaties. Hierin maken ze ook hun komvormig nest van waterplanten. De lange tenen zorgen er voor dat ze niet wegzakken in de modderige oevers. Waterhoenders zoeken elkaar in de wintermaanden op in de buurt van grote vijvers en sloten. Hier moeten ze wel voldoende voedsel en dekking kunnen vinden.

Driehoornmestkever - Typhaeus typhoeus

Vanmorgen was ik bij het Beleven aan het wandelen, om te kijken wat voor vogels er inmiddels verblijven. Wie dacht dat ik nu een mooie vogelfoto zou plaatsen heeft het mis. Het zijn foto's van de Driehoornmestkever geworden. De kever stak rustig, met gevaar voor eigen leven de weg over. Gelukkig kwamen er tijdens zijn oversteek geen auto's of andere motorvoertuigen langs.

De Driehoornmestkever - hier het vrouwtje - of drietand (Typhaeus typhoeus) is een van de mestkevers die in de Benelux voorkomen.

Het 12 tot 20 millimeter lange lichaam van deze kever is zwart, bijna rond en bol, het halsschild is glad en de dekschilden zijn sterk in de lengte gegroefd, de onderzijde is fijn behaard. De kever is te herkennen aan de drie uit-stekende 'hoorns', twee aan weerszijden van het halsschild en een in het midden die wat kleiner blijft. Bij de vrouwtjes zijn slechts sporen van de tanden te zien, en bij grotere mannetjes zijn de tanden relatief langer.

In Nederland komt de soort voor in zandige heidestreken en open plekken in dennenbossen. Daar leeft hij van koeien- schapen- of konijnenmest. Na de paring graaft het vrouwtje meestal in samenwerking met het mannetje een lange gang met enkele zijgangen, waar het voedsel voor de larven wordt opgeslagen. Dit bestaat uit mest van konijnen en andere planteneters. De eitjes worden niet bij de mest afgezet, maar op enige afstand waardoor de larven naar het voedsel moeten kruipen.

De kever overwintert in de pop en eet nog enige tijd van de mestvoorraad, en kruipt pas in de nazomer door de hoofdgang naar buiten. Hoe lang de ontwikkeling van ei tot volwassen kever precies duurt is voor een deel afhankelijk van de temperatuur, maar duurt over het algemeen een 2-tal jaar. Een driehoornmestkever plant zich ook maar 1 maal in zijn leven voort, na het voltooien van het nest zal de mestkever dan ook niet lang meer leven. Belangrijke vijanden zijn verschillende vogels en ook vleermuizen als de laatvlieger zijn dol op mestkevers.

Paddentrek kost slachtoffers

Vanmorgen zag ik tijdens mijn wandeling aan het Beleven in Reusel een aantal van zeker 8 tot 10 doodgereden padden. Het is nu paddentrek hoogtij. In het vroege voorjaar ontwaken amfibieën, waaronder kikkers en padden uit hun winterrust. Ze gaan op zoek naar een plek om zich voort te planten. In een dicht bebouwd land als Nederland is het onvermijdelijk dat ze op hun trektocht soms wegen over moeten steken en dat loopt voor een aantal niet goed af. Brabants Landschap gaat maatregelen treffen om de padden tegen te houden om zodat er minder dode vallen. Schermen met vangemmers is een van de mogelijke oplossingen.

Volwassen Bastaardkikker (Pelophylax klepton esculentus) is de broedtijd.

Een vrij jonge Gewone pad, later in het jaar.

De paddentrek is een jaarlijks terugkerende uitdaging voor duizenden padden, kikkers en salamanders om van hun winterverblijven naar het water te trekken om zich voort te planten. De piek van de paddentrek is net na het donker, helaas gelijk met de avondspits op de wegen. Hierdoor vallen er jaarlijks vele slachtoffers. De trek reageert op temperatuur en vocht. Afhankelijk van het weer zal de trek tot ongeveer half april plaats vinden. De vrijwilligers van de paddenwerkgroep zetten zich gezamenlijk in voor padden die de Harderwijkerweg en de Middachterallee willen oversteken. En ook in Rozendaal worden padden geholpen.

Misschien wat luguber, maar het is wel realiteit als je goed kijkt op wegen die door of langs plassen en poelen wandelt.

Dit verkeersbord is en snel geinproficeerd bord. In het midden van het bord zou een kikker of pad afgebeeld moeten zijn.

Langs de wegen plaatsen van tijdelijke schermen met ingegraven emmers zijn oplossingen die de paddentrek tegen houden. Zodra de padden in de emmers zijn opgevangen worden ze aan de andere kant van de weg weer uitgezet. De emmers worden 2 x per dag gecontroleerd. Vooruitlopend op het plaatsen van schermen wordt eerst een gemonitord of de paddentrek ter plaatsen een zo grote vorm heeft aangenomen, dat schermen plaatsen ook afdoende gaat helpen. Vooruitlopend daarop, worden weggebruikers middels borden gevraagd rustig te rijden en op te letten (zoals op de foto te zien is).

Links: Het mannetje van de Heikikker, rechts: een Groene kikker.